سندروم تخمدان پلی کیستیک (Poly Cystic Ovarian Syndrome-PCOS)، یکی از اختلالات شایع غدد درون ریز در زنان است که حدود 15-10 درصد از آنان را در سنین باروری مبتلا میسازد. این سـندرم بـا تظـاهرات بالینی متنوعی از قبیل قطع خونریزی قاعدگی (آمنـوره)، خـونریزی غیرعملکردی رحم، عدم تخمک گذاری و چاقی و آکنه و هیرسوتیسم یا پرموئی آشکار میشـود.

تخمدان پلی کیستیک و جوش صورت

یکی از تظاهرات بسیار آزار دهنده سندروم تخمدان پلی کیستیک، جوش صورت و بدن است. آکنه ناشی از تداخل عملکرد هورمون ها و دیگر مواد روی غدد چربی پوست (غدد سباسه) و فولیکول مو است. این عوامل منجر به بسته شدن منافذ شده و منجر به بروز ضایعه می شود.

ضایعات آکنه معمولاً روی صورت، گردن، پشت، سینه و شانه ها ایجاد می شود. اگرچه آکنه معمولاً به طور جدی سلامتی را تهدید نمی کند، ولی می تواند باعث بروز هیجانات عاطفی شود. در آکنه شدید ممکن است جوشگاه (جای ترمیم زخم، اسکار) برای همیشه باقی بماند.

از جمله پیامدهای روانـی ایـن سـندرم نیـز میتوان بـه اضـطراب وافسردگی اشاره نمود. تحقیقات نشان  داده اند کیفیت زنـدگی زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در مقایسه با افراد سالم و حتی در مقایسه با مبتلایان به دیگر بیماری هـای زنـان، پـایین تـر است.

آیا سندرم تخمدان پلی کیستیک سبب بروز جوش می شود؟

بدن بر اساس پیام هایی که از غده هیپوفیز دریافت می کند، مقادیری از هورمون های استروژن، پروژسترون و تستوسترون را تولید می کند. سندرم تخمدان پلی کیستیک چنین پیام هایی را مختل می کند. در صورتی که پیام های مناسبی از غده هیپوفیز دریافت نشود، مقدار استروژن و پروژسترون کاهش و مقدار تستوسترون افزایش می یابد. این وضعیت می تواند از تخمک گذاری جلوگیری کرده و علائمی از جمله آکنه یا جوش را ایجاد کند.

درمان جوش ناشی از کیست تخمدان چیست؟

دارو های بدون نسخه ای که جهت درمان جوش مصرف می شوند، اغلب شامل بنزویل پروکسید، سالیسیلیک اسید و گوگرد هستند. با اینکه این عناصر می توانند به درمان جوش ها با شدت خفیف کمک کنند اما معمولا جهت درمان جوش های ناشی از تغییرات هورمونی کافی نیستند. تنها راه از بین بردن جوش های ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک درمان عدم تعادل هورمونی است. در صورت ابتلا به این نوع جوش ها باید به یک پزشک متخصص جوش مراجعه شود. او یک یا بیش از یکی از دارو های زیر را تجویز خواهد کرد:

1- دارو های خوراکی پیشگیری از بارداری

گاهی اوقات این دارو ها جهت درمان جوش های ناشی از عدم تعادل هورمونی استفاده می شوند. با این حال همه این دارو ها چنین اثری نخواهند داشت.

2- دارو های ضد آندروژن

این دارو های تجویزی مقدار هورمون تستوسترون را کاهش می دهند. با اینکه تستوسترون هورمونی مردانه است اما زنان نیز مقدار کمی از آن را در بدن خود دارند. گاهی اوقات سندرم تخمدان پلی کیستیک یا دیگر اختلالات هورمونی سبب تولید بیش از حد این هورمون در بدن می شوند. این وضعیت سبب افزایش تولید سلول های پوستی و سیبوم شده که آن نیز به بروز جوش یا آکنه منجر می گردد.

رتینوئیدها انواع بدون نسخه دارو های رتینوئید اغلب برای رفع چروک ها و کمک به یکنواختی رنگ پوست مصرف می شوند. با این حال، در صورت ابتلا به جوش های ناشی از این سندرم باید از مصرف انواع بدون نسخه این دارو ها صرف نظر کرده و جهت دریافت انواع قوی تر به یک متخصص مراجعه کرد.

کنترل جوش ها با رژیم غذایی

برخی تحقیقات نشان داده اند که مواد غذایی ناسالم همچون سیب زمینی سرخ شده و شکلات به تنهایی نمی توانند به بروز جوش منجر شوند. در حال حاضر تحقیقات بیشتر بر روی چگونگی التهاب زایی مواد غذایی تمرکز دارند. التهاب مخصوصا در صورتی که با عوامل خطر دیگری از جمله سندرم تخمدان پلی کیستیک همراه باشد، می تواند منجر به بروز جوش شود. برخی مواد غذایی خواص ضد التهابی دارند که در پایین به تعدادی از آن ها اشاره شده است:

✅ گوجه

✅ کلم

✅ اسفناج

✅ بادام زمینی

✅ گردو

✅ روغن زیتون

✅ زرد چوبه

از طرف دیگر برخی مواد غذایی التهاب زا هستند که شامل موارد زیر می شوند:

⛔ گوشت های قرمز

⛔ آرد سفید

⛔ دسر های شیرین

هر چند که به نظر  میرسد نقش عوامل بیوشیمیایی و متابولیک و همچنین مسائل جسمی نظیـر نابـاروری و بی نظمـی قاعدگی در افت کیفیت زندگی مبتلایان به این سـندرم مؤثر باشـد؛ اما مسائل دیگـری نظیـر خطـرات مـرتبط بـا سـلامتی و تظـاهرات جسمی نظیر تغییرات ظاهر فـرد و بـه ویژه چـاقی و هیرسوتیسـم، آکنه، ریزش مو و یـا تظـاهرات روانـی شـایعی همچـون اضـطراب وافسردگی، می تواند سبب کاهش معنـی دار در سـلامت جسـمانی و روانی و حتی رضایت جنسی این افراد شود.

دانشمندان در مطالعات گوناگون دریافته اند که ضایعات پوستی در سندرم تخمدان پلی کیستیک نظیر آکنه و پرموئی می تواند سبب کـاهش قابـل توجـه کیفیت زندگی و رضایت جنسی گردد. از آنجا کـه ایـن بیمـاری زنـان را در سنین باروری یعنی زمانی که ایشان درسنین ازدواج و همسـر یـابی هستند، درگیر می نماید بنابراین می تواند منجر به ایجـاد اخـتلالات روانی متعددی در زنان مبتلا شود.

کاهش کیفیت زنـدگی ایـن زنان با ایجاد اختلال در زمینه هایی نظیر سلامت عمومی ،محدودیت های ناشی از سلامت روانـی، عملکـرد اجتمـاعی، کـاهش سطح انرژی و احساس سلامت روانی نیز مرتبط است.

همچنین وجود جوش های چرکی در صورت و بدن و پرمویی در اکثر زنان باعث ایجاد احساس ترس و نا امنی و عدم اعتماد به نفس می گردد. در گروهی از زنان این علائم باعث انزوای اجتماعی یا افسردگی شدید می گردد.

مطالعات نشان داده است که متاسفانه اکثر مواقع به کیفیت زندگی زنان مبتلا به این بیماری در نظر گرفته نمی شود که خود این پدیده مسبب تشدید بیماری و یا علائم آن نظیر آکنه و جوش های چرکی صورت و بدن، پرموئی و آزار و اذیت مظاعف برای بیمار می شود.

انجمن طب پیشگیری آمریکا پیشنهاد کرده است، تمامی زنان مبتلا به PCOS بایستی از نظر اختلالات قنـد و چربـی غربالگری شوند. شیوع بالای افسردگی در این زنان ایجاب می نمایـد که تمامی این بیماران باید مورد ارزیابی های اولیه از نظـر اخـتلالات روانی نیز قرارگیرند و درصورت لـزوم بـه مورد مشاوره روانپزشکی نیز قرار گیرند.

با توجه به شیوع بالا و پیامدهای جدی روانـی ایـن بیمـاری و بـاتوجه به این که در صورت تشخیص مناسـب، گزینـه های درمـانی مؤثری جهت درمان این بیماران در دسترس است، پزشـکان و ارائـه دهندگان مراقبت های بهداشتی، باید به منظور ارائه مراقبتهای جامع تر به زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، ابعاد روانی ـ اجتماعی این بیماری را بدون توجه به شدت علائم و یا پاسخ بـه درمان مورد توجه قرار داده و درک بهتر و آگاهی بیشتری نسبت به آن داشته باشند. این مسئله سبب خواهد شـد کـه بیمـاران مبتلا به این سندرم نیز بتوانند از کیفیت زندگی بالاتری سود برند.

مطالعات نشان داده است اگرچه تمامی نشانه های بالینی PCOS شامل قطع قاعدگی(آمنوره)، طولانی شدن فواصل قاعدگی(الیگومنـوره)، هیرسوتیسـم، چاقی، کاهش قدرت باروری و آکنه و جوش های صورت و بدن در کاهش سطح کیفیت زنـدگی افراد مبتلا مؤثرند.

اما نقش هـر یـک از علایـم و بـه ویـژه چـاقی و درگیری های پوستی نظیر آکنه و پرموئی ( هیرسوتیسم ) درکیفیت زندگی این افراد، بسیار متغیر و پیچیده تر بوده و نیاز به مداخلات گسترده تری دارد. همچنین  به نظر می رسد تفاوت های نژادی و فرهنگی نیز روی این بخش بسیار تاثیر گذار باشد.

در اکثر مطالعات پس از درمان جوش و کنترل یا درمان پرموئی زنان، کیفیت زندگی به میزان قابل توجهی بهبود می یابد.

در صورتی که خود یا یکی از بستگانتان مبتلا به آکنه یا جوش های زیر پوستی یا جای جوش روی صورت و بدن یا پرمویی و یا بی نظمی قاعدگی هستید:

• حتما با تیم درمانی خود مشورت کنید.
• به هیچ عنوان جوش ها فشار ندهید یا نترکانید زیرا این اقدام باعث تشدید آسیب به بافت های مجاور و گسترش عفونت می گردد . 
• بهداشت پوست خود را رعایت کنید.
• الزما شستشوی مداوم با صابون کمک کننده نیست.
• از میوه و سبزیجات تازه به صورت منظم در رژیم غذایی استفاده کنید.
• به هیچ عنوان خودسرانه اقدام به درمان یا کندن جوش ها نکنید .
• حتما برای تشخیص و شناسایی عامل زمینه ساز جوش ها و آکنه به پزشک مراجعه کنید.
• ممکن است نیاز به نمونه برداری و ارزیابی آزمایشگاهی باشد .
• در صورتی که مایل به طرح سوال و مشاوره با دکتر و یا مراجعه به مطب هستید از طریق زیر اقدام فرمائید.

  درخواست نوبت

  از دکتر بپرسید درخواست نوبت با واتساپ

  درخواست نوبت با تلگرام

دکتر عباس انتظاری

متخصص جوش در تهران