به نظر می رسد که بواسیر و واریس دو بیماری متفاوت بوده و به یکدیگر ارتباطی ندارند، اما در واقع این دو، کاملاً شبیه هم اند. بسیاری از زنان، به خصوص در ماه سوم بارداری، آن ها را تجربه می کنند.
بواسیر و واریس چیست؟
بواسیر و واریس، هر دو، رگ های متورم و پیچ خورده ای هستند که بیشتر این رگ ها، در پاها وجود دارند، اما ممکن است گاهی اوقات در قسمت های دیگر بدن نیز ایجاد شوند.
وقتی این رگ های متورم و پیچ خوره، در مقعد تشکیل می شوند، به آن ها، بواسیر گفته می شود.
علت بواسیر و واریس در بارداری چیست؟
رگ ها، با داشتن دریچه های یک طرفه، به جریان خون به سمت قلب کمک می کنند. فشار به این دریچه ها، یا ضعیف شدن آن ها باعث می شود که خون به عقب برگردد و در رگ ها جمع شود. این موضوع، باعث بزرگ شدن و تورم آن ها می شود. زمانی که این اتفاق در مقعد بیفتد، بواسیر بوجود می آید، و زمانی که رگ های پاها متورم شوند، به آن ها واریس گفته می شود.
بسیاری از تغییرات در بارداری می تواند خطر ابتلا به بواسیر و واریس را افزایش دهند، مانند:
- وزن زیاد کودک در حال رشد، به رگ های خونی بزرگ در لگن فشار وارد می کند و روی جریان خون تأثیر می گذارد.
- افزایش حجم خون، باعث بزرگ شدن و تورم رگ ها می شود.
- تغییرات هورمونی بر رگ های خونی تأثیر می گذارد، می تواند بازگشت خون به قلب را کند کرده و باعث تورم رگ های کوچکتر در لگن و پاها شود.
بواسیر می تواند با فشار آوردن یا زور زدن، به خصوص وقتی شما یبوست دارید، بدتر شود. اگر شما قبل از بارداری، اضافه وزن و بواسیر داشته باشید، در هنگام بارداری می تواند تشدید شود. فشار وارد شده هنگام زایمان نیز باعث بدتر شدن بواسیر می شود.
واریس، ارثی است. نشستن یا ایستادن در یک وضعیت به مدت طولانی، باعث می شود که رگ ها برای انتقال خون به قلب، مجبور شوند بیشتر کار کنند و به آن ها فشار وارد شود. این موضوع باعث می شود که رگ ها متورم شده، و یا واریس یا بواسیر را تشدید کنند. واریس، همچنین می تواند در ناحیه ی اندام تناسلی خانم ها ایجاد شوند.
علائم بواسیر و واریس در بارداری چیست؟
بواسیر می تواند داخلی باشد، یعنی در داخل مقعد ایجاد شود، یا خارجی باشد، و در خارج، یا اطراف دهانه مقعد بروز پیدا کند. بواسیر داخلی گاهی اوقات می تواند از طریق دهانه مقعد خارج شود. از شایع ترین علائم بواسیر، خون قرمز روشن در هنگام دفع مدفوع است.
بواسیر خارجی می تواند با درد و خارش همراه باشد و در صورت تحریک در اثر زور زدن یا پاک کردن مقعد، ممکن است خونریزی کند.
واریس، اغلب به صورت رگ های بزرگ آبی یا بنفش پیچ خورده و برجسته روی پاها دیده می شوند .
اغلب در پشت ساق یا داخل پاها. آن ها ممکن است باعث تورم خفیف در مچ پا و پا، تیر کشیدن پا، سنگینی یا تپش قلب و گرفتگی پا شوند. اگر واریس در ناحیه تناسلی ایجاد شود، به صورت رگ های بزرگ، پیچ خورده و برجسته دیده می شوند.
درمان بواسیر (هموروئید) و واریس در بارداری
متخصص مراقبت های بهداشتی شما، پاها یا مقعد شما را بررسی می کند تا رگ های واریسی و بواسیر را تشخیص دهد. شما با انجام کارهایی که در پایین به آن اشاره شده است، می توانید مشکلات ناشی از این بیماری را کاهش دهید:
- برای تسکین درد، چندین بار در روز، داخل وان یا لگن آب گرم بنشینید. وان را تا نصفه از آب گرم پر کنید، و در آن بنشینید تا در مقعد شما، خون جریان یابد.
- برای کاهش تورم، از یخ یا کمپرس سرد استفاده کنید.
- از پزشک خود، در مورد پماد ها یا سایر داروها، مانند شل کننده های مدفوع که برای استفاده در دوران بارداری بی خطر هستند، سؤال کنید.
- این که شما یک رژیم غذایی مناسب داشته باشید که با داشتن مقدار زیادی فیبر، از یبوست جلوگیری کند، از اهمیت زیادی برخوردار است.
- از پوشیدن لباس هایی که در ناحیه شکم و ران های پا، تنگ هستند خودداری کنید. زیرا این لباس ها باعث بدتر شدن واریس می شوند.
- سعی کنید به شکم و روده ی خود، فشار وارد نکنید و از نشستن طولانی مدت بپرهیزید.
- انجام تمرینات منظم کیگل (تمرین دیافراگم لگنی)، می تواند به تقویت عضلات مقعد شما کمک کند. این تمرین شامل منقبض کردن و سپس شل کردن عضلات ناحیه واژن و مقعد است.
در صورت بدتر شدن علائم و خونریزی شدید بواسیر، به پزشک مراجعه کنید. و همیشه به یاد داشته باشید که این مشکلات، معمولاً موقتی هستند و بعد از زایمان، با گذشت زمان و درمان، بهتر خواهند شد.
برای جلوگیری از ابتلا به بواسیر و واریس در بارداری چیکار کنم؟
بهترین راه برای جلوگیری از بواسیر در دوران بارداری، پیشگیری از یبوست است. اگر یبوست دارید، در حین مدفوع، به خودتان فشار وارد نکنید.
مراحل کمک به جلوگیری از واریس مانند مواردی است که برای کاهش علائم آن استفاده می شود:
- برای مدت طولانی بی حرکت نایستید و ننشینید.
- پاهای خود را تا جایی که ممکن است بالا بیاورید.
- لباس تنگ نپوشید.
نکات کلیدی در مورد بواسیر و واریس در بارداری
بواسیر و واریس، هر دو رگ های متورم و پیچ خورده ای هستند که اغلب در پاها ایجاد می شوند، اما وقتی این رگ ها در ناحیه مقعد ایجاد می شوند، بواسیر نامیده می شوند.
بسیاری از تغییرات طبیعی بدن در دوران بارداری، می تواند خطر بواسیر و واریس را افزایش دهد.
بواسیر و واریس بارداری، یک مشکل موقتی است و بعد از زایمان شما بهتر می شوند.
شما می توانید کارهایی را انجام دهید تا مشکلات ناشی از آن ها را کاهش دهد. این کارها شامل نشستن در وان و لگن آب گرم، استفاده از یخ یا کمپرس سرد برای کاهش تورم و پماد ها یا سایر داروها، مانند شل های مدفوع است، که باید با توصیه پزشک شما استفاده شود.
بهترین راه برای جلوگیری از بواسیر در دوران بارداری پیشگیری از یبوست است. اگر یبوست دارید، در حین مدفوع، به خود فشار وارد نکنید.
نکاتی که به شما کمک می کند تا مفید ترین ملاقات را با پزشک خود داشته باشید شامل موارد زیر است:
- دلیل ویزیت و آنچه می خواهید در ویزیت خود انجام دهید را بدانید.
- قبل از ویزیت، سؤالاتی را که می خواهید به آن ها پاسخ داده شود را یادداشت کنید.
- با خود یک همراه بیاورید تا هم سؤالاتتان را به شما یادآوری کند و هم توصیه های پزشکتان به شما را به خاطر بسپارد.
- در هنگام ویزیت، نام مشکل جدیدی که برای شما ایجاد می شود و تشخیص جدیدی که پزشک می دهد و یا داروهای جدید، روش های درمانی یا آزمایشاتی که باید انجام دهید را بنویسید. همچنین دستورالعمل های جدیدی که پزشکتان به شما می دهد را یادداشت کنید.
- بدانید چرا یک دارو یا درمان جدید تجویز شده است و به شما چه کمکی می کند. همچنین از عوارض آن اطلاع کسب کنید.
- بپرسید آیا بیماری شما از راه های دیگری قابل درمان است یا خیر؟
- بدانید که این آزمایش یا روش درمانی ای که توصیه می شود، به چه علت است و معنی نتایج آن چیست؟
- بدانید که در صورت عدم استفاده از دارو یا انجام آزمایش یا روش درمانی ای که پزشک به شما توصیه کرده است، چه اتفاقی می افتد؟
- اگر قرار ویزیت بعدی دارید، تاریخ، زمان و هدف آن ویزیت را یادداشت کنید.
- بدانید که اگر سؤالی داشتید، چگونه می توانید با پزشک خود تماس بگیرید.
دکتر عباس انتظاری بهترین متخصص مراقبت های پوستی در تهران