توصیه های کلی برای درمان جوش و کنترل آن
جوش و آکنه یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی در تمام دنیا است که می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر ظاهر و اعتماد به نفس افراد داشته باشد.
در این مقاله به بررسی کامل علل، انواع، و روش‌های مؤثر درمان و پیشگیری از جوش و آکنه پرداخته‌ایم تا به شما کمک کنیم بهترین تصمیم را برای بهبود پوست خود بگیرید.
آکنه چیست و چرا ایجاد می‌شود؟
آکنه یک اختلال پوستی است که معمولاً به دلیل انسداد منافذ پوست توسط چربی (سبوم)، سلول‌های مرده و باکتری ایجاد می‌شود. این اختلال می‌تواند در هر سنی رخ دهد اما بیشترین شیوع آن در دوران بلوغ و نوجوانی است.
مکانیسم ایجاد آکنه
اساس ایجاد آکنه و جوش ، اختلال در ترکیب و شدت چربی ترشح شده از غدد چربی و همچنین اختلال در روند و شدت شاخی شدن پوست است.
این تجمع چربی و سلول موجب رشد میکروبی به نام پروپیونی باکتریوم آکنه می شود که جزء باکتری های ساکن در فولیکول های مو و غدد چربی است.
رشد و تکثیر باکتری سبب تحریک سیستم ایمنی و تجمع سلول های التهابی در محل و ایجاد تورم، قرمزی، گرمی و درد می شود.
عوامل زمینه ساز آکنه و جوش صورت و بدن
هورمون‌ها:
- هورمون‌های آندروژن در دوران بلوغ باعث افزایش فعالیت غدد چربی می‌شوند که منجر به تولید بیش از حد سبوم و انسداد منافذ پوست می‌گردد.
- تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی نیز می‌تواند آکنه را تشدید کند.
ژنتیک:
- اگر یکی از والدین یا هر دو سابقه آکنه داشته باشند، احتمال ابتلای فرد به آکنه افزایش می‌یابد.
- ژنتیک می‌تواند بر میزان تولید چربی پوست، ضخامت پوست و پاسخ‌های التهابی اثر بگذارد.
محصولات آرایشی و بهداشتی:
- استفاده از محصولات کومدون‌زا (که باعث انسداد منافذ پوست می‌شوند) یا محصولات حاوی روغن‌های سنگین می‌تواند به ایجاد آکنه منجر شود.
- پاک‌نکردن صحیح آرایش نیز می‌تواند منافذ را مسدود کند.
رژیم غذایی:
- رژیم غذایی با شاخص گلیسمی بالا (مانند مصرف زیاد قند، نان سفید و شیرینی‌جات) می‌تواند سطح قند خون و انسولین را افزایش دهد و تولید چربی را تحریک کند.
- مصرف لبنیات، به ویژه شیر پرچرب، با بروز آکنه در برخی افراد مرتبط است.
- کمبود مواد مغذی مانند ویتامین A، E و روی نیز ممکن است احتمال ایجاد آکنه را افزایش دهد.
استرس:
- استرس می‌تواند تولید کورتیزول و سایر هورمون‌های استرس را افزایش دهد که موجب التهاب و تحریک غدد چربی می‌شوند.
- چرخه استرس و آکنه می‌تواند باعث وخامت شرایط پوستی شود.
عوامل محیطی:
- آلودگی هوا و قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض گرد و غبار می‌تواند پوست را تحریک کرده و باعث انسداد منافذ شود.
- رطوبت بالا یا استفاده از ماسک‌های غیربهداشتی می‌تواند تعریق و رشد باکتری‌ها را افزایش دهد.
داروها و مکمل‌ها:
- برخی داروها مانند استروئیدها، لیتیوم، داروهای ضدتشنج و قرص‌های ضدبارداری حاوی پروژسترون خاص می‌توانند آکنه را تشدید کنند.
- مصرف مکمل‌های حاوی تستوسترون نیز ممکن است باعث ایجاد آکنه شود.
سبک زندگی و عادات شخصی:
- لمس مکرر صورت با دست‌های آلوده می‌تواند باکتری‌ها را به پوست منتقل کند.
- استفاده از کلاه، هدبند یا تجهیزات ورزشی که باعث اصطکاک یا تعریق می‌شوند، ممکن است آکنه را بدتر کنند.
- خواب ناکافی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و التهابات پوستی را افزایش دهد.
تغییرات فصلی:
- در فصول گرم سال، تعریق و تولید چربی بیشتر ممکن است منجر به انسداد منافذ و آکنه شود.
- در فصول سرد، خشکی پوست می‌تواند باعث التهاب و حساسیت بیشتر شود که به نوعی آکنه می‌انجامد.
باکتری‌ها:
- باکتری Propionibacterium acnes که به طور طبیعی روی پوست وجود دارد، در صورت انسداد منافذ می‌تواند تکثیر شود و التهاب و جوش ایجاد کند.
انواع ضایعات آکنه و جوش صورت و بدن
آکنه‌ها به شکل‌های مختلفی بروز می‌کنند که شدت و نوع درمان آن‌ها متفاوت است:
- کومدون‌ها: جوش‌های سرسیاه و سرسفید که ناشی از انسداد منافذ پوست هستند.
- پاپول‌ها: برجستگی‌های کوچک و قرمز بدون چرک.
- پوسچول‌ها: جوش‌های چرکی زرد یا سفید.
- ندول‌ها: توده‌های بزرگ و دردناک در عمق پوست.
- کیست‌ها: ضایعات عمیق، پر از چرک و همراه با احتمال ایجاد زخم.
مراقبت‌های روزانه پوستی برای افراد مبتلا به آکنه
مراقبت‌های منظم و صحیح از پوست می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان آکنه داشته باشد. این اقدامات شامل موارد زیر است:
1. شستشوی روزانه:
- صورت خود را دو بار در روز با یک پاک‌کننده ملایم و غیرکومدون‌زا بشویید.
- از شستشوی بیش از حد پوست خودداری کنید، زیرا این کار ممکن است چربی طبیعی پوست را کاهش داده و تولید چربی را افزایش دهد.
2. استفاده از مرطوب‌کننده:
- حتی اگر پوست چرب دارید، استفاده از مرطوب‌کننده‌های بدون چربی و غیرکومدون‌زا ضروری است.
- مرطوب‌کننده باعث حفظ رطوبت پوست و کاهش تحریکات می‌شود.
3. محافظت در برابر آفتاب:
- استفاده از ضدآفتاب غیرکومدون‌زا با SPF حداقل 30 از پوست در برابر آسیب‌های خورشیدی محافظت می‌کند.
- نور خورشید ممکن است التهابات آکنه را تشدید کند.
4. پرهیز از دستکاری جوش‌ها:
- کندن یا فشار دادن جوش‌ها می‌تواند باعث افزایش التهاب، عفونت و ایجاد جای زخم شود.
5. استفاده از محصولات درمانی:
- محصولاتی که حاوی مواد فعال مانند اسید سالیسیلیک، پراکسید بنزوئیل یا آزلائیک اسید هستند، می‌توانند به کاهش آکنه کمک کنند.
- قبل از استفاده از محصولات جدید، با پزشک یا متخصص پوست مشورت کنید.
6. انتخاب محصولات آرایشی مناسب:
- از محصولات آرایشی غیرکومدون‌زا استفاده کنید و قبل از خواب آرایش را کاملاً پاک کنید.
7. مدیریت استرس:
- استرس را با تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن، یوگا یا ورزش کاهش دهید.
8. شستشوی منظم یا تعویض روکش بالش و حوله:
- روکش بالش و حوله خود را مرتباً بشویید تا از تجمع باکتری‌ها و چربی‌ها جلوگیری شود.
روش‌های درمان آکنه - درمان‌های بدون نسخه (OTC):
درمان‌های بدون نسخه معمولاً برای آکنه‌های خفیف تا متوسط مؤثر هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:
- پراکسید بنزوئیل:
- خواص ضدباکتری و ضدالتهابی دارد.
- کاهش باکتری‌ها و چربی پوست.
- اسید سالیسیلیک:
- کمک به لایه‌برداری ملایم و باز کردن منافذ مسدود.
- آزلائیک اسید:
- کاهش قرمزی و التهاب پوست.
برای آکنه‌های متوسط تا شدید، پزشک ممکن است داروهای زیر را تجویز کند:
- رتینوئیدهای موضعی:
- مانند آداپالن و ترتینوئین برای کاهش انسداد منافذ و تحریک بازسازی سلول‌ها.
- آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی:
- مانند داکسی‌سایکلین و مینوسایکلین برای کاهش التهاب و باکتری‌ها.
- ایزوترتینوئین (راکوتان):
- مناسب برای موارد شدید و مقاوم به درمان.
- نیاز به آزمایش‌های منظم خون و توجه به عوارض جانبی دارد.
- هورمون‌درمانی:
- قرص‌های ضدبارداری برای کنترل آکنه‌های مرتبط با هورمون در زنان.
روش‌های درمان آکنه - درمان‌های پیشرفته و نوین
- لیزر درمانی:
- کاهش تولید چربی و باکتری‌های پوستی.
- کمک به بهبود زخم‌های ناشی از آکنه.
- تزریق کورتیکواستروئید:
- کاهش التهاب در ندول‌ها و کیست‌ها.
- لایه‌برداری شیمیایی:
- حذف لایه‌های مرده پوست و کاهش لکه‌های ناشی از آکنه.
پیشگیری از آکنه و جوش صورت و بدن
رعایت اصول بهداشتی:
- روزانه پوست خود را با یک پاک‌کننده ملایم و مناسب نوع پوست بشویید.
- از لمس کردن صورت خود اجتناب کنید.
- از محصولات غیرکومدون‌زا استفاده کنید.
اصلاح رژیم غذایی:
- مصرف مواد غذایی با شاخص گلیسمی پایین مانند سبزیجات و غلات کامل.
- افزایش مصرف اسیدهای چرب امگا 3 از طریق ماهی و آجیل.
- کاهش مصرف شکر، لبنیات پرچرب و غذاهای فرآوری‌شده.
سبک زندگی سالم:
- خواب کافی و مدیریت استرس.
- ورزش منظم برای بهبود گردش خون و سلامت پوست.
آکنه و سلامت روان
بسیاری از افراد مبتلا به آکنه از کاهش اعتماد به نفس و مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی رنج می‌برند. مطالعات نشان داده‌اند که این مشکلات می‌توانند تأثیراتی مشابه بیماری‌های مزمن دیگر داشته باشند. درمان به موقع و مؤثر آکنه می‌تواند تأثیر مثبتی بر سلامت روان داشته باشد.
سؤالات متداول درباره آکنه و جوش صورت
آیا جوش‌ها جای زخم باقی می‌گذارند؟
درمان زودهنگام آکنه و اجتناب از دستکاری جوش‌ها می‌تواند از ایجاد زخم جلوگیری کند. برای از بین بردن زخم‌ها، روش‌هایی مانند میکرونیدلینگ و لیزر مؤثر هستند.
چگونه می‌توانم از جوش‌های جدید جلوگیری کنم؟
رعایت بهداشت پوست، استفاده از محصولات مناسب و اصلاح رژیم غذایی نقش مهمی در پیشگیری از جوش‌های جدید دارند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر آکنه شدید، دردناک یا مقاوم به درمان‌های خانگی است، حتماً با یک پزشک مشورت کنید.
دکتر عباس انتظاری – متخصص طب پیشگیری
