تفاوت‌ها و شباهت‌های سبورئیک کراتوزیس و زگیل تناسلی: تشخیص، درمان و مقایسه جامع
سبورئیک کراتوزیس و زگیل تناسلی دو ضایعه پوستی برجسته هستند که ممکن است در ناحیه تناسلی ظاهر شوند. به دلیل شباهت‌های ظاهری، این ضایعات گاهی به اشتباه تشخیص داده می‌شوند. در این مقاله، به مقایسه دقیق این دو ضایعه از نظر علت، ویژگی‌های بالینی، تشخیص و درمان می‌پردازیم تا درک بهتری از تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها ارائه دهیم.
سبورئیک کراتوزیس (Seborrheic Keratosis)
سبورئیک کراتوزیس یک ضایعه خوش‌خیم پوستی است که از رشد بیش از حد سلول‌های اپیدرمی ایجاد میشود. این ضایعه معمولاً در افراد مسن‌تر ظاهر میشود و می‌تواند در هر نقطه از بدن از جمله ناحیه تناسلی مشاهده شود.
علل و پاتوژنز و مکانیسم بروز
علت دقیق سبورئیک کراتوزیس مشخص نیست، اما عوامل زیر در بروز آن نقش دارند:
- ژنتیک: وجود سابقه خانوادگی. جهش‌های ژنتیکی در ژن‌هایی مانند FGFR3 و PIK3CA ممکن است در بروز این ضایعه دخیل باشند.
- افزایش سن: بروز بیشتر در افراد بالای 30 سال.
- نور خورشید: ارتباط احتمالی با قرارگیری در معرض اشعه UV.
- هورمون‌ها: تغییرات هورمونی مانند بارداری یا استفاده از قرص‌های ضدبارداری.
- تحریک مزمن پوست: عوامل مکانیکی یا شیمیایی که به تحریک مداوم پوست منجر شوند.
علائم بالینی
- ظاهر: ضایعات برجسته با سطح چرب یا زگیل‌مانند به رنگ قهوه‌ای، خاکستری یا سیاه.
- اندازه: از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر.
- بافت: سخت و خشن با لبه‌های مشخص.
- کیست‌های کراتینی: نقاط کوچک سفید یا سیاه در سطح ضایعات که در زیر بزرگنمایی دیده می‌شوند.
- علائم: معمولاً بدون درد یا خارش، اما ممکن است تحریک یا خونریزی در اثر آسیب رخ دهد.
انواع بالینی
- نوع چسبنده: ضایعاتی که ظاهراً به سطح پوست چسبیده‌اند.
- نوع زگیلی: سطح ناهموار و زگیل‌مانند.
- نوع مخملی: سطح نرم و مخملی.
- نوع کراتوتیک: با تجمع کراتین در سطح ضایعه.
تشخیص
- بالینی: ارزیابی ظاهری توسط پزشک.
- درماتوسکوپی: مشاهده الگوهای خاص مانند کیست‌های کراتینی و خطوط رنگدانه‌ای نامنظم.
- هیستولوژی: مشاهده هیپرکراتوز، آکانتوز و کیست‌های کراتینی برای تایید.
درمان
درمان معمولاً ضروری نیست، اما در مواردی که ضایعه موجب نگرانی زیبایی‌شناسی، ناراحتی یا تحریک شود، روش‌های زیر می‌توانند استفاده شوند:
- کرایوتراپی: انجماد ضایعه با نیتروژن مایع.
- الکتروکوتری: سوزاندن ضایعه با جریان الکتریکی.
- جراحی یا کورتاژ: برداشتن ضایعه با ابزار جراحی.
- لیزر درمانی: استفاده از لیزر برای حذف دقیق ضایعات با کمترین اسکار.
- درمان‌های موضعی: رتینوئیدها و اسید آزلائیک برای کاهش ضایعات کوچک.
زگیل تناسلی (Genital Warts)
زگیل تناسلی، که توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد میشود، یک ضایعه مسری و شایع است که در ناحیه تناسلی و مقعد ظاهر میشود.
علل و پاتوژنز
- ویروس HPV: انواع 6 و 11 مسئول بیشتر زگیل‌های تناسلی هستند، اما انواع 16 و 18 می‌توانند خطر سرطان‌زا داشته باشند.
- انتقال: تماس جنسی مستقیم یا تماس با اشیای آلوده.
- پاتوژنز: HPV باعث تکثیر غیرطبیعی سلول‌های اپیدرمی میشود و ضایعات زگیلی ایجاد می‌کند.
ویژگی‌های بالینی
- ظاهر: ضایعات برجسته، گوشتی یا گل‌کلمی‌شکل به رنگ صورتی، قرمز یا قهوه‌ای.
- اندازه: از چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر.
- بافت: نرم و مرطوب.
- محل‌ها: اغلب در ناحیه تناسلی، مقعد و اطراف آن.
- علائم: ممکن است خارش، سوزش یا خونریزی داشته باشد.
تشخیص
- بالینی: مشاهده ظاهری ضایعات.
- آزمایش اسید استیک: زگیل‌ها در معرض اسید استیک سفید می‌شوند. گرچه این تست اختصاصی نیست
- هیستولوژی: وجود کویلوسیت‌ها (سلول‌های اپیتلیال غیرطبیعی) و هیپرپلازی اپیتلیال.
درمان
هدف درمان حذف ضایعات و کاهش انتقال ویروس است:
- کرایوتراپی: انجماد ضایعات با نیتروژن مایع.
- لیزر درمانی: استفاده از لیزر CO2 برای ضایعات مقاوم.
- الکتروکوتری: سوزاندن ضایعات با جریان الکتریکی.
- داروهای موضعی:
- پودوفیلین: یک ماده شیمیایی برای از بین بردن زگیل‌ها.
- ایمیکیمود: تحریک سیستم ایمنی برای حذف ویروس.
- تری‌کلرواستیک اسید: برای ضایعات کوچک.
- واکسیناسیون: پیشگیری از ابتلا به HPV با واکسن‌های گارداسیل و سرواریکس.
مقایسه سبورئیک کراتوزیس و زگیل تناسلی
| ویژگی | سبورئیک کراتوزیس | زگیل تناسلی |
|---|---|---|
| عامل ایجاد | رشد بیش از حد سلول‌های پوستی | ویروس HPV |
| مسری بودن | خیر | بله |
| ظاهر | قهوه‌ای، خاکستری، سیاه | گوشتی، صورتی، قرمز |
| سطح | زگیل‌مانند، چرب | نرم، گل‌کلمی‌شکل |
| علائم | بدون درد، گاهی خارش | ممکن است خارش یا درد داشته باشد |
| درمان | حذف جراحی، کرایوتراپی، لیزر | کرایوتراپی، لیزر، داروهای موضعی |
| سرطان‌زا بودن | خیر | ممکن است با انواع پرخطر HPV مرتبط باشد |
دکتر عباس انتظاری – متخصص طب پیشگیری
