زخم‌های دردناک آلت تناسلی: دلایل، تشخیص و درمان
زخم‌های دردناک آلت تناسلی می‌توانند نشانه‌ای از بیماری‌های مختلف باشند که بسیاری از آن‌ها نیازمند توجه فوری پزشکی هستند. یکی از شایع‌ترین علل این زخم‌ها شانکروئید است، اما تشخیص افتراقی دقیق برای افتراق آن از سایر بیماری‌ها ضروری است. در این مقاله، علل مختلف، تشخیص و درمان زخم‌های دردناک آلت تناسلی با تمرکز بر شانکروئید بررسی می‌شود.
علل زخم‌های دردناک آلت تناسلی
1. عفونت‌های مقاربتی (STIs):
شانکروئید (Chancroid): بیماری باکتریایی ناشی از Haemophilus ducreyi که با زخم‌های دردناک، چرکی و مرزهای نامنظم همراه است. این بیماری یکی از شایع‌ترین دلایل مراجعه بیماران با زخم‌های دردناک تناسلی به پزشک است.
سیفلیس (Syphilis): عفونت ناشی از Treponema pallidum که در مراحل اولیه با شانکر سخت (زخم بدون درد) مشخص می‌شود، اما در مراحل پیشرفته می‌تواند زخم‌های دردناک ایجاد کند.
تبخال تناسلی (Genital Herpes): عفونت ویروسی که با تاول‌های خوشه‌ای و دردناک همراه با خارش و سوزش مشخص می‌شود.
لنفوگرانولوم ونریوم (LGV): عفونت ناشی از Chlamydia trachomatis که زخم‌های دردناک و تورم غدد لنفاوی ایجاد می‌کند.
گرانولوم اینگوینال (Donovanosis): بیماری مزمن ناشی از Klebsiella granulomatis که با زخم‌های بزرگ و خونریزی‌دهنده مشخص می‌شود.
2. بیماری‌های پوستی:
- پسوریازیس (Psoriasis): یک بیماری التهابی مزمن پوست است که می‌تواند زخم‌های دردناک و قرمز در نواحی تناسلی ایجاد کند.
- اگزما (Eczema): یک بیماری التهابی پوست است که می‌تواند باعث خارش، قرمزی و زخم در ناحیه آلت تناسلی شود.
- کاندیدیازیس (Candidiasis): یک عفونت قارچی است که می‌تواند باعث زخم‌های دردناک و خارش‌دار در آلت تناسلی شود.
- درماتیت تماسی آلرژیک (Allergic contact dermatitis): واکنش آلرژیک به مواد شیمیایی موجود در مواد بهداشتی، لباس‌های زیر یا سایر مواد می‌تواند باعث زخم‌های دردناک شود.
- لیکن اسکلروز (Lichen sclerosus): یک بیماری مزمن التهابی پوست است که باعث ایجاد لکه‌های سفید و سخت در ناحیه تناسلی می‌شود که می‌تواند منجر به زخم شود.
3. آسیب یا عوامل دیگر:
- زخم‌های ناشی از آسیب یا ضربه: آسیب‌های فیزیکی، خراش یا بریدگی یا ساییدگی
- دیابت: زخم‌های ناشی از گردش خون ضعیف و سیستم ایمنی ضعیف.
- بیماری‌های سیستمیک: برخی از بیماری‌های سیستمیک مانند بیماری‌های خود ایمنی یا اختلالات متابولیک نیز می‌توانند زخم‌های دردناک روی آلت تناسلی ایجاد کنند.
- سرطان آلت تناسلی: زخم‌های دردناک، که مدتی طولانی بهبود نمی‌یابند و یا همراه با خونریزی هستند، می‌توانند نشانه‌ای از سرطان آلت تناسلی باشند.
تشخیص زخم‌های دردناک آلت تناسلی
تشخیص این زخم‌ها نیازمند ارزیابی کامل توسط پزشک است:
معاینه بالینی:
- بررسی ویژگی‌های زخم‌ها از نظر اندازه، عمق، مرزها و وجود چرک.
آزمایش‌های آزمایشگاهی:
- کشت باکتریایی: شناسایی عوامل عفونی مانند Haemophilus ducreyi یا Treponema pallidum.
- PCR: برای تشخیص DNA ویروس‌ها و باکتری‌ها.
- آزمایش سرولوژی: تشخیص عفونت‌های سیفلیس و سایر بیماری‌ها.
- بیوپسی: برای تشخیص سرطان یا بیماری‌های پوستی خاص.
تشخیص‌های افتراقی: بیماری‌هایی که باید از شانکروئید افتراق داده شوند:
- سیفلیس: زخم‌های بدون درد در مراحل اولیه.
- تبخال تناسلی: تاول‌های خوشه‌ای دردناک.
- گرانولوم اینگوینال: زخم‌های بزرگ و خونریزی‌دهنده.
- بیماری‌های پوستی: مانند لیکن اسکلروز یا کاندیدیازیس.
شانکروئید - زخم دردناک آلت تناسلی
1. تعریف: شانکروئید یک بیماری مقاربتی باکتریایی است که توسط Haemophilus ducreyi ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً در مناطقی با سطح بهداشت پایین شایع است و می‌تواند به‌سرعت بین افراد گسترش یابد.
2. علایم و نشانه‌ها:
- زخم‌های دردناک تناسلی با مرزهای نامنظم و چرکی.
- محل‌های شایع زخم شامل آلت تناسلی، مقعد و نواحی اطراف.
- تورم غدد لنفاوی کشاله ران (بوبو) که ممکن است چرکی شده و به شکل آبسه باز شود.
- تب، خستگی و درد عضلانی در موارد شدیدتر.
3. نحوه انتقال شانکروئید
شانکروئید از طریق تماس مستقیم با زخم‌های آلوده در طی روابط جنسی انتقال می‌یابد.
عدم استفاده از محافظت در حین روابط جنسی و داشتن شرکای جنسی متعدد خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
4. تشخیص شانکروئید
- معاینه بالینی: بررسی زخم‌ها و غدد لنفاوی برای شناسایی علایم خاص شانکروئید.
- کشت باکتریایی: تایید وجود Haemophilus ducreyi از نمونه‌های زخم.
- PCR: روشی سریع و حساس برای شناسایی DNA باکتری.
5. درمان
شانکروئید با درمان مناسب قابل کنترل است. درمان‌های اصلی شامل:
- آنتی‌بیوتیک‌ها:
- آزیترومایسین: یک دوز 1 گرم خوراکی.
- سفتریاکسون: یک دوز 250 میلی‌گرم عضلانی.
- اریترومایسین: 500 میلی‌گرم خوراکی چهار بار در روز به مدت 7 روز.
- سیپروفلوکساسین: 500 میلی‌گرم خوراکی دو بار در روز به مدت 3 روز.
- درمان لنفادنوپاتی: تخلیه آبسه‌های غدد لنفاوی در صورت لزوم.
6. عوارض:
- گسترش زخم‌ها به بافت‌های مجاور.
- ایجاد فیستول‌ها یا حفره‌های غیرطبیعی.
- افزایش خطر ابتلا به HIV به دلیل اختلال در یکپارچگی مخاط تناسلی.
7. پیشگیری:
پیشگیری از زخم‌های دردناک آلت تناسلی شامل:
- استفاده از کاندوم: در طول روابط جنسی برای جلوگیری از انتقال بیماری‌های مقاربتی
- نگهداری بهداشت مناسب: شستن مرتب آلت تناسلی با آب و صابون
- اجتناب از روابط جنسی پرخطر: اجتناب از روابط جنسی با افراد متعدد
- واکسیناسیون: واکسیناسیون علیه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) می‌تواند از ایجاد زگیل‌های تناسلی پیشگیری کند.
- درمان به موقع: هر گونه زخم دردناک یا غیر معمول در آلت تناسلی باید به‌سرعت توسط پزشک ارزیابی شود.
8. نکات مهم
- به تأخیر انداختن درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی شود.
- خوددرمانی نکنید.
- در صورت بروز هر گونه زخم دردناک یا غیر معمول در آلت تناسلی، به پزشک مراجعه کنید.
- همسر یا شریک جنسی خود را نیز به پزشک ببرید.
- آموزش جنسی و آگاهی از بیماری‌های مقاربتی بسیار مهم است.
دکتر عباس انتظاری – متخصص طب پیشگیری
