از دوران گذشته همواره انسان ها با بیماری زگیل دست و پنجه نرم کرده اند، و درمان خانگی زگیل را به هر درمان دیگری ترجیح داده اند.

زگیل‌ها عفونت‌های پوستی هستند که به وسیله ویروس‌های پاپیلومای انسانی یا HPV ایجاد شوند. عفونت های پوستی بیشتر میان بچه‌های 1 تا 12 ساله شیوع دارد اما می‌تواند به بزرگسالان را انتقال یابد.

افزایش شیوع زگیل مربوط به زندگی در جمعیت های بالا، مکان هایی با عوامل اکولوژیک و محیطی نامناسب و نیز زندگی با استانداردهای پایین می باشد که افراد را در معرض ارگانیسم های عفونت زا، خراش ها، بریدگی ها و یا ضایعات کوچک پوستی و در نهایت ابتلا به عفونت های پوستی و زگیل قرار می دهد.

عفونت با ویروس های پاپیلومای انسانی که به صورت انواع زگیل های جلدی و مخاطی در انسان خود را نمایان می سازد، یکی از  بیماری های پوستی درکودکان و نوجوانان محصل می باشد. زگیل بیماری پوستی شایع و قابل انتقال است و می تواند منجر به مشکلات زیبایی، روانی و در صورت بروز در نواحی تحت تماس و فشار، سبب درد و التهاب گردد.

زگیل پا در کودکان

زگیل در هر سنی دیده شده و البته در 12 تا 16 سالگی به حداکثر خود می رسد. زگیل ها انواع مختلفی دارند که حدود 70 درصد آن ها از نوع معمولی  و 24 درصد از آنها نوع کف پایی هستند. راه سرایت زگیل، تماس مستقیم و غیر مستقیم است که البته وجود شکاف های کوچک در پوست برای انتقال ویروس لازم است.

علت زگیل تناسلی در کودکان

در جوانان و بزرگسالان، زگیل هاى تناسلى از طریق رابطه جنسى انتقال پیدا مى کند. این زگیل ها ممکن است بزرگ یا کوچک باشند. حتى ممکن است سطحى صاف داشته باشند و یا اصلا قابل رویت نباشند. گاهی زگیل ممکن است باعث بروز خارش و یا حس ناراحتى شود.

با این حال، کودکان از روش هاى دیگر به این نوع زگیل ها مبتلا مى شوند.

کودکان و نونهالان از طریق روش هاى زیر به زگیل تناسلى مبتلا مى شوند:

• در حین و یا پیش از تولد ( از مادر مبتلا به ویروس)
• در حین تعویض پوشک ( از دستان آلوده به ویروس)
• در حین حمام کردن ( استفاده مشترک از حوله فردى که به این ویروس مبتلا است)
• با منتقل کردن زگیل هاى خود ( انتقال زگیل با دست خود به دیگر بخش هاى بدن)

انواع مختلف زگیل در کودکان

انواع زگیل در زیر توضیح داده شده اند.

زگیل هاى معمولى (common warts)

– این نوع زگیل ها معمولا روى انگشت ها، دست ها، زانوها، و آرنج ها به وجود مى آیند.

– این نوع زگیل ها معمولا کوچک هستند، به صورت یک برآمدگى سفت و برجسته هستند، و رنگى بین قهوه اى و خاکسترى دارند.

– سطح این زگیل ها زمخت و خشن است و ممکن است به شکل گل کلمى به نظر برسند که درون آن دانه هاى سیاه رنگى وجود دارد.

زگیل هاى صاف (flat warts)

– اندازه این نوع زگیل ها به قدر یک نوک سوزن است، نرم تر از دیگر انواع زگیل ها هستند و سطح صافى دارند.

– زگیل هاى صاف ممکن است صورتى، قهوه اى روشن، و یا زرد رنگ باشند.

– در اکثر کودکان این نوع زگیل ها در صورت آن ها پدید مى آید، ولى ممکن است به دیگر بخش هاى بدن منتقل شوند و یا به حالت خوشه اى شیوع پیدا کنند.

 زگیل هاى کف پا (plantar warts)

– این نوع زگیل ها در کف پا به وجود مى آیند.

– زگیل هاى کف پا مى توانند بسیار ناراحت کننده و آزار دهنده باشند، به صورتى که انگار در حال راه رفتن روى سنگ ریزه هستید.

زگیل هاى فیشر (filiform warts)

– این نوع زگیل ها ظاهرى نخ مانند و رشته اى دارند، معمولا به رنگ گوشت هستند و اغلب در دهان، چشمان، بینی و یا اطراف آن رشد می کنند.

چرا بچه ها زگیل مى زنند؟

ویروس هایى که از خانواده پاپیلوم انسانى (HPV) هستند باعث بروز زگیل مى شوند. ویروس هاى HPV مانند دیگر میکروب ها هستند. ویروس هاى زگیل عاشق مکان هاى گرم و مرطوب مانند بریدگى هاى کوچک و یا خراشیدگى هاى ریز روى دست و پا، هستند.

به محض این که ویروس جاى گرم و مرطوبى را روى پوست پیدا کرد، فورا شروع به ثکثیر مى کند.

زگیل ها ممکن است براى چندین ماه به رشد و تکثیر ادامه دهند تا به اندازه اى برسند که قابت رویت باشند. پس اگر روزى متوجه زگیلى روى پوست خود شدید، ممکن است هرگز نفهمید که کى و چطور به ویروس HPV آلوده شده اید. اگر حوله اى، سطحى و یا هر چیز دیگرى را لمس کنید که فرد مبتلا به زگیل از آن استفاده کرده باشد، شما به راحتى به ویروس HPV مبتلا خواهید شد.

کودکانى که عادت به جویدن ناخن هاى خود دارند و یا ناخن هاى آن ها از ریشه چیده مى شود، بیشتر از دیگر بچه ها در معرض ابتلا به ویروس HPV هستند. در هر صورت، از کندن، مالیدن و یا خراش دادن زگیل ها ( خواه روى بدن خود شما، خواه روى بدن فرد دیگر) باید به شدت خودددارى کنید.

درمان زگیل تناسلی در کودکان

زگیل های معمولی اغلب خود به خود و در طى زمان از بین مى روند، ولى این مدت زمان ممکن است بین چند ماه تا یک سال هم طول بکشد. اگر زگیل دردناک باشد، مانع انجام فعالیتى شود (به دلیل ایجاد ناراحتى) و یا در جایى باشد که باعث خجالت زدگى فرد شود، ممکن است پزشک زگیل را حذف کند.

روش هاى مختلف حذف کردن زگیل در زیر توضیح داده شده است:

• استفاده مستقیم از داروهاى تجویزى و یا بدون نسخه بر روى زگیل
• سوزاندن زگیل با استفاده از جریان الکتریکی سبک
• انجماد زگیل با نیتروژن مایع (به نام جراحی سرمایشى یا کرایوسرجرى، cryosurgery)
• استفاده از لیزر درمانى

✅ چند روز پس از درمان، ممکن است زگیل بیافتد. ولى ممکن است همچنان به مقدارى مراقبت و یا چند جلسه درمانى دیگر احتیاج داشته باشد.

✅ این گونه درمان ها ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشند تا عاقبت شما نتیجه اى مطلوب بگیرید.

✅  داروهاى زگیل حاوى مواد شیمیایى قوى هستند و در حین استفاده از آن ها حتما باید دقت کرد، چرا که این داروها مى توانند به پوست سالم آسیب وارد کنند.

✅  قبل از استفاده از داروهاى زگیل بر روى صورت یا نواحى دستگاه تناسلى، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

درمان زگیل دست کودکان

زگیل معمولی بیشتر در پشت دست ها و انگشتان به وجود می آید و ممکن است در سایر نواحی روی پوست نیز دیده شوند. درصدی از زگیل ها ممکن است در مدت 2 سال خود به خود از بین بروند. در این گروه درمان گیاهی زگیل می تواند زمان بهبودی را کوتاه تر نماید.

عوامل مختلفی مانند: سن، جنس، نقاط مختلف جغرافیایی و آلودگی با ویروس پاپیلومای انسانی بر میزان شیوع و بروز بیماری در نقاط مختلف بدن تاثیر می گذارد.

از آنجا که انواع ویروس های پاپیلومای انسانی خطرات بالقوه ای در بروز سرطان در انسان دارند، این ضایعات می توانند در تشخیص افتراقی تعدادی از ضایعات بدخیم پوست و مخاط از جمله سرطان سلول های سنگفرشی مورد استفاده قرار گیرند. از این رو شناسایی، تشخیص و درمان زود هنگام عفونت های ایجاد شده توسط ویروس های پاپیلومای انسانی، در جهت کاهش ناتوانی(موربیدیتی) حاصل ازسرطان های مرتبط می تواند مفید واقع شود

بر اساس مطالعاتی که در ایران انجام شده است حداکثر فراوانی زگیل ها در کودکان در ناحیه دستها 60 درصد و حداقل آن در ناحیه تناسلی 0.8 درصد بود. سایر نواحی در گیر در کودکان به ترتیب شامل گوش ها، صورت، گردن، آرنج و پا می باشد.

درمان گیاهی زگیل

بسیاری از خانواده ها با توجه به عدم دسترسی به پزشک ممکن است از اقدامات درمانی استاندارد، طبعیت نکنند و اقداماتی بر پایه تجویزهای غیر علمی یا محلی و درمان گیاهی زگیل انجام دهند که این پدیده می تواند خطرات متعددی را برای کودکان ایجاد نماید.

در اینجا سعی داریم نتایج مطالعات علمی با کاربرد خانگی و درمان گیاهی زگیل  را شرح دهم که اثرات مفید درمانی روی زگیل های معمولی در کودکان دارد. متاسفانه اکثر موراد درمان گیاهی زگیل روی بزرگسالان یا زگیل های نواحی تناسلی هیچگونه کاربردی نداشته و ممکن است روند تشخیص و درمان را با اختلال مواجه سازد.

همانگونه که اشاره شد درمان گیاهی زگیل و کاربرد گیاهان دارویی از قدیم برای درمان امراض مختلف و بیماری های پوستی انجام گرفته است. حتی، گاهی نیز به عنوان درمان اساسی و اصلی محسوب می شود.

امروزه هم طب گیاهی با داروهای گیاهی و گیاهان دارویی مورد توجه زیادی قرار گرفته و یکی از رویکردهای نوین پزشکی، استفاده بیشتر از گیاهان به منظور پیشگیری از بروز و درمان اصلی یا مکمل بیماری های جسمی می باشد

میخک گیاهی است حاوی فنل و سایر ترکیبات که دارای اثرات بی حسی موضعی و ضدعفونی کنندگی می باشد و می تواند به عنوان یکی از موارد درمان گیاهی زگیل  استفاده گردد.

همچنین، سیاه دانه گیاهی است مدر، محرک ترشح شیر، شل کننده ی عضلات، ضد نفخ، ضد انگل و ضدعفونی کننده که ترکیب شیمیایی آن، روغن، ساپونین و اسانس است. این گیاه بر بهبود زگیل و درمان میخچه  موثر میباشد و در درمان گیاهی زگیل نیز کاربرد دارد.

برگ بید مجنون دارای کاربردهای درمانی مثل مدر، تب بر، ضد درد و التهاب، ضدعفونی کننده و رفع ضایعات پوستی است. ترکیبات آن شامل گلیکوزیدهای فنلی، سالیسیلات، تانن و فلاونوئیدها است و در درمان گیاهی زگیل موثر است.

زیتون دارای سکوایریدوئید، فلاونوئیدها و تری ترپن با اثرات التیام زخم سوختگی، کوفتگی، رفع سوزش و خارش ناشی از گزیدگی حشرات و درمان شوره سر است، که علاوه بر مصرف غذایی، سبب نرمی و التیام پوست می شود و برای درمان گیاهی زگیل نیز کاربرد دارد.

امروزه، درمـان هـای جـایگزین یـا مکمـل بـا اسـتفاده ازگیاهان دارویی برای درمان بیشتر بیماری ها استفاده مـی شـود. ویژگی هائی مثـل ضـدعفونی کننـدگی، بهبـود ضـایعاتپوستی و ترمیم زخم و التهاب، در گیاهان سیاه دانـه، میخـک وبرگ بید مجنون در مطالعات زیـادی گـزارش شـده اسـت

 نتایج بررسـی حاضـر، تـأثیر قابـل توجـه ایـن گیاهان را بر رفع و بهبود ضایعات زگیل معمـولی نـشان دادنـد.

لذا، باتوجه به مؤثر بودن گیاهان موردنظر، می توان آن ها را بـه عنوان درمان جایگزین یا مکمل زگیل معمـولی برای درمان گیاهی زگیل در منزل مـورد اسـتفاده قرار داد

علیرغم تأثیر گیاهان سیاه دانه، میخک و برگ بید مجنون بر ضایعات زگیل، حساسیت زا نبودن این گیاهان نیز از ویژگـیهای مثبت آن ها محسوب می گردد. باتوجه به تأثیر قابل توجه و بدون عارضه بودن گیاهان فـوق در درمـان زگیـل، مـی تـوانترکیب این گیاهان را به خصوص بـه صـورت بـدون اسـید، بـه عنوان درمان مکمل ضایعات زگیل معرفـی نمـود.

البتـه، انجـام بررسی های دیگری برای مقایـسه ی میـزان تـأثیر هـر یـک ازگیاهان میخک، سیاه دانه و بـرگ بیـد مجنـون، مطالعـۀ دقیـق عوارض هر یک از آن ها، مصرف طـولانی مـدت و همچنـین درگروه های سنی متفاوت لازم می باشد

به هرحال بهتر است کلیه مراحل درمانی زیر نظر پزشک پیگیری گردد تا اقدامات کنترلی مورد نیاز توسط تیم درمانی به عمل آید. در برخی از موارد زگیل نظیر زگیل روی آلت تناسلی به هیچ عنوان نباید از این ترکیبات استفاده گردد. در گروهی از موارد نیز نیاز به نمونه برداری و ارزیابی های دقیقتر می باشد.

پزشکان بسته به سن بیمار و نوع زیگیل، درمان‏های متفاوتی را به کار می‏برند. زگیل‏های معمولی را می‏توان با استعمال روزانه ترکیبات حاوی اسید سالیسیلیک ضعیف ، کرایوتراپی، کوتر، الکتروسرجری و لیزر درمان نمود. لیزر یکی از سریعترین و موثرترین روش های درمانی است

توصیه های دکتر انتظاری:

در صورتی که مبتلا به ضایعه مشکوک به زگیل روی صورت یا بدن  هستید:

1. حتما با تیم درمانی خود مشورت کنید و فقط به درمان گیاهی زگیل اکتفا نکنید
2.  به هیچ عنوان خودسرانه اقدام به درمان نکنید  درمان گیاهی زگیل فقط در گروه اندکی موثر است
3. حتما برای تشخیص نوع ضایعه و بررسی ریسک های احتمالی بیماری به پزشک مراجعه کنید
4. ممکن است نیاز به نمونه برداری و ارزیابی آزمایشگاهی باشد

دکتر عباس انتظاری متخصص طب پیشگیری