انواع خال در واقع ضایعات پوستی مسطح یا برجسته هستند که ناشی از به هم خوردن ترکیب طبیعی بافت های پوست ناشی از افزایش یا عملکرد غیر طبیعی سلولهای رنگدانه ساز پوست هستند. در حقیقت خالها یک تومور خوش خیم سلولهای رنگدانه ساز است. خالهای مادر زادی در موقع تولید ممکن است بسیار کمرنگ باشند و به همین دلیل ممکن است مورد توجه واقع نشوند.

اکثر خالها ضایعه ها خوش خیم هستند و هیچگونه خطر سرطانی شدن وجود ندارد و معمولا نیاز به اقدام درمانی ندارند مگر در برای زیبایی

اکثریت خالها اکتسابی هستند و به طور طبیعی حدود ۸۰ درصد مردم دارای یک یا چند خال ملانوسیتی هستند می باشند. این خالها بیشتر در دوران کودکی و بلوغ ایجاد می شوند و پس از سن ۳۵ سالگی پیدایش خال جدید کمتر دیده می شود.

خالهای اکتسابی نتیجه تجمع خوش خیم سلولهای ملانوستیک که ناشی از تکثیر سلول های رنگدانه ای پوست (ملانوسیتها) است در محل اتصال درم به اپیدرممی‌باشند. به خالهای اکتسابی، خالهای ملانوسیتی هم گفته می‌شود. در دوران کودکی بیش از 90 درصد از خالهای دارای تکثیر ملانوسیتی در محل اتصال درم و اپیدرم ایجاد می‌شوند.

در حدود یک درصد از کل نوزادان تازه متولد شده دچار خالهای مادرزادی هستند. این خالها در اندازه‌های کوچک، متوسط و بزرگ هستند. این ضایعات ممکن است گاهی به اندازه‌ای بزرگ باشند که قسمتی یا تمامی تنه یا اندام را درگیر نمایند. عموما خالها بی‌خطر هستند؛ مگر آنکه بدخیم یا سرطانی تبدیل شوند.

انواع خال پوستی

1- خال گوشتی

خال گوشتی یا مول شایعترین فرم خال در انسان بوده و در بیش از ۸۰ درصد از افراد بالای ۱۲ سال حداقل یک یک چند خال گوشتی وجود دارد. این حالت دارای تظاهرات بالینی متعددی بوده و بسته به محل قرار گرفتن آن در لایه های پوست طبقه بندی می گردد.

خالهای جانکشنال junctional nevus معمولا” پس از ۲ سالگی شروع شده و به تدریج بزرگتر شده و زیادتر می گردند و در حوالی بلوغ از بین می روند. این نوع ضایعه حاشیه صاف و مدور دارند. این ضایعه در محل اتصال درم و اپی درم ایجاد می گردد. اندازه این نوع خال بین یک میلی متر تا یک سانتیمتر است و رنگ آن نوع از قهوه ای روشن تا سیاه متغیر است و شایعترین محل آن نیز کف دست و پا و نواحی تناسلی میباشد.

2- خال های مرکب

نوع دوم ضایعه به نام خال های مرکب Compound Nevus معروف است و معمولا هم در درم و هم در اپی درم هستند و در کف دست پا دیده نمی شوند. این نوع محدوده نامنظم دارد و به شکل یک گنبدی بزرگ برجسته، مدور یا بیضی و متقارن بوده، رنگ آن از قهوه‌ای روشن تا تیره متغیر است. در دوران بلوغ، اغلب خالهای مرکب درشت و پررنگ‌تر بوده و موهای زبری از داخل آنها به خارج رشد می‌نماید. اینگونه ضایعات می‌توانند در هر نقطه‌ای از سطوح جلدی – مخاطی ، ملتحمه و حنجره دیده شوند. شایعترین محل آنها در تنه بدن می‌باشد.

3- انواع خال درمال

نوع سوم خالها را خال های درمال intradermal Nevus گویند. این نوع معمولا گنبدی شکل بوده و به تدریج به رنگ پوست در می آیند و معمولا هیچگاه دچار پیگمانتاسیون و رنگی شدن شدید نمی‌شوند. رنگ آین خال ها قهوه‌ای کمرنگ بوده که به تدریج تبدیل به قرمز گوشتی می‌شوند. گاهی نیز ممکن است چند عدد مو در داخل آنها جوانه بزند و  معمولا کم عروق هستند ولی گاهی پرعروق می‌شوند و عمدتا در بالغین دیده می‌شوند.

خالهای پوستی عموما ماهیت خوش خیم دارند و به ندرت امکان دارد که ماهیت بدخیم پیدا کنند؛ لذا می توان اکثر آنها را به حال خود گذاشت. اما در مواردی که از نظر زیبایی ناخوشایند باشند و یا در مواردی که تحریک مداوم و مکرر وجود داشته باشد نظیر خالهایی در دست، آرنج، ریش و سبیل با استفاده از روش های لیزری یا جراحی میتوان آنها را برداشت.

4- خال ملانوسیتی مادرزادی

در بدو تولد ممکن است بسیار کم رنگ باشند و به همین دلیل احتمال دارد به آنها توجه نشود. خالهای ملانوسیتی مادرزادی کوچک و متوسط معمولا سرعت رشد کمتری نسبت به سرعت رشد شیرخواران دارند و با گذشت زمان کوچک می‌شوند.

خالهای ملانوسیتی مادرزادی درشت، معمولا بلافاصله بعد از تولد دیده شده و والدین را نگران می‌کنند. شایعترین مناطق درگیری عبارتند از: قسمت تحتانی پشت و رانها. این خالها ممکن است به اندازه‌ای بزرگ شوند که قسمتی از اندام را فرا بگیرند. در مواردی موهای زبری بر روی آنها رشد می‌کند.

اینگونه خالها با توجه به اندازه آنها به سه گروه کوچک (زیر 1.5 سانتیمتر) ، متوسط (بین 1.5 تا 20 سانتیمتر) و بزرگ (بیش از 20 سانتیمتر) طبقه بندی می شوند.

شانس بروز بدخیمی در این خالها فقط بین 6 – 4 درصد در تمام عمر می باشد. خالهای کوچک و متوسط فقط در دوران بعد از بلوغ امکان بدخیمی دارند و به همین دلیل چنانچه این خالها رشد غیر طبیعی دارند تا سنین 12 – 10، در مورد برداشتن باید اقدام کرد. از آنجا که خالهای درشت خطر بالایی برای بدخیمی دارند و از نظر زیبایی نیز برای بیمار قابل تحمل نیستند باید حتی‌الامکان در سنین پایین تر، برداشته شوند.

5- خال دیسپلاستیک

در حدود 3 – 2 درصد از بالغین جوان به اینگونه خالها مبتلا هستند. این ضایعات معمولا از جنس خالهای مرکب هستند و مهمترین مشخصه پاتولوژیک آنها ، وجود آتیپی ساختمانی و سلولی است. در انواع ارثی و خصوصا در افرادی که قبلا حداقل یکبار دچار ملانومای بدخیم شده‌اند، وجود این ضایعه به عنوان یک ریسک فاکتور برای ابتلا به ملانوم بدخیم محسوب می‌شود. از نظر بالینی نیز معمولا ضایعاتی هستند که قطری بیش از 5 میلیمتر داشته و دارای حاشیه‌ای نامنظم و درجاتی از التهاب و پیگمانتاسیون و نامنظم می‌باشند.

بهترین روش برخورد با آنها، تهیه شرح حال و پیگیری و نظارت می‌باشد. به مجرد ایجاد هر گونه تغییری باید این خالها را برداشت.

6- خال های هاله‌دار

اینگونه خال ها معمولا ضایعه رنگی می باشد که توسط هاله‌ای از پوست روشن ولی نرمال، احاطه شده است و مخصوصا در حوالی دوره بلوغ دیده می‌شوند. شایعترین محل درگیری نیز پشت بدن می‌باشد. در افراد جوان فقط نیاز به دادن اطمینان از طرف پزشک به بیمار است. در بیماران مسن‌تر، تشخیص افتراقی اصلی آن ملانوم بدخیم است. باید خاطر نشان کرد که هاله روشن در ملانوم بدخیم ، نامنظم بوده و ضایعه مرکزی نیز دارای مشخصات ملانوم بدخیم می‌باشد. در صورت وجود هر گونه شک بالینی باید اقدام به برداشتن خال کرد.

7- خال های آبی

به صورت یک پاپول آبی رنگ با سطح صاف و اندکی برجسته می‌باشد که معمولا قطری کمتر از یک سانتیمتر دارد. شایعترین محل درگیری اندامها ، سر و صورت است. این خال را به دو نوع شایع و سلولی تقسیم می‌کنند.

رشد پیشرونده و تبدیل این خال به ملانوم بدخیم نادر است.

در صورتی که از نظر زیبایی مساله ساز باشد می‌توان آن را برداشت. باید توجه داشت که این خالها باید به صورت عمقی و تا چربی زیر جلوی برداشته شوند، زیرا در غیر این صورت ممکن است دچار عود شوند.

در صورتی که مبتلا به خال در صورت یا بدن دارید و مایل به از بین بردن خال  هستید: 

1. حتما با تیم درمانی خود مشورت کنید.
2. ممکن است قبل از آغاز درمان نیاز به نمونه برداری و بررسی پاتولوژیک باشد.
3. انتخاب نوع و روش درمانی پس از معاینه و ارزیابی های تکملی توسط پزشک خواهد بود و بهترین روش از بین بردن خال قابل پیش بینی نیست.
4. در صورتی که نیاز به انجام لیزر یا آر اف باشد معمولا درد یا خونریزی پس از برداشتن خال نادر یا بسیار ناچیز است.
5. از حمام آفتاب یا برنزه شدن پرهیز کنید.
6. حتما برای تشخیص نوع ضایعه و بررسی ریسک احتمالی به پزشک مراجعه کنید.
7. ممکن است نیاز به نمونه برداری و ارزیابی آزمایشگاهی باشد.

دکتر عباس انتظاری متخصص طب پیشگیری

در صورتی که مایل به طرح سوال و مشاوره با دکتر و یا مراجعه به مطب هستید از طریق زیر اقدام فرمائید:

درخواست نوبت

درخواست نوبت با تلگرام