جوش صورت در زنان یا آکنه یکی از شایعترین مشکلاتی است که افراد را به سوی دکتر جوش و یا متخصصان پوست سوق می دهد. جوش های صورت و بدن روی کیفیت زندگی به خصوص در زنان تاثیر به سزایی دارد و به صورت بالقوه می تواند منشا مشکلات جدی در روابط بین فردی و اجتماعی در زنان شود.
به منظور کنترل، پیشگیری و درمان جوش صورت در زنان یک رویکرد همه جانبه باید در نظر گرفت تا مسائل جسمی و روانی و مشکلات اجتماعی را کاهش داد.
در مطالعه ای که در کشور آمریکا در سال 2013 انجام شده است به طور متوسط سالانه حدود 3 میلیارد دلار به صورت مستقیم و غیر مستقیم برای جوش های صورت و بدن در زنان هزینه ایجاد می گردد. 
جوش های صورت و بدن معمولا در دختران در حوالی سن بلوغ آغاز می گردد و ممکن است تا سنین بزرگسالی نیز ادامه یابد اما اگر جوش های صورت بعد از سن 25 سالگی آغاز گردید، نیازمند یک رویکرد جامع و همه جانبه تشخیصی و درمانی است چون مکانیسم آن با جوش های صورت در دوران بلوغ تفاوت های اساسی دارد.
جوش های صورت و بدن در بزرگسالی با چاقی ارتباطی ندارد اما به صورت مستقیم با رژیم غذایی (high glycaemic index (HGI نظیر پاستا، ماکارونی، شیرینی، سیب زمینی سرخ شده و نظیر آن ارتباط دارد.
جوش های صورت به دلیل اینکه قابل پوشیدن با لباس نیست لذا تاثیر شدیدی روی روابط اجتماعی فرد می گذارد. دانشمندان معتقدند جوش های صورت در بزرگسالان فقط یک مشکل جسمی نیست بلکه تاثیر شدیدی روی سلامت روح و روان فرد می گذارد و باعث ایجاد مشکلات جدی در روابط مادران با فرزندان، همچنین احساس حقارت و عدم اعتماد به نفس، روابط زناشویی نا مناسب و مشکلات خانوادگی می گردد که به مراتب از مشکل اولیه بزرگتر است و مراقبت های ویژه ای را برای خود فرد و خانواده و اطرافیان طلب می کند.
مشاهدات علمی نشان داده است جوش های صورت در زنان باعث ایجاد اضطراب، افسردگی، افکار خودکشی و تاثیرات منفی روی روند ارتقای آموزشی نیز دارد.
علت جوش صورت در زنان
جوش صورت در زنان عموما ناشی از افزایش ترشحات غدد سباسه و مسدود شدن مسیر خروجی آنها و عفونی شدن با یک پاتوژن به نام پروپیونی باکتریوم Propionibacterium acnes (P. acnes) است. متاسفانه به دلیل درمان ناکافی جوش های صورت و بدن شاهد مقاومت روزافزون این باکتری به داروها هستیم که این معظل نیز خود نیازمند توجه ویژه است.
شرایط ژنتیکی نقش مهمی در ایجاد جوش های صورت و بدن دارند. آندروژن ها نظیر دی هیدروتستوسترون DHT ، دی هیدرواپی اندروستندیون سولفات DHEAS، استنتروژن، هورمون رشد و سایرین نیز نقش مهمی در ایجاد و تشدید ضایعه دارند و در کلیه اقدامات درمانی باید مد نظر باشند
مطالعات نشان داده است مصرف شیر به علت افزایش سطح IGF-1 می تواند باعث تشدید حملات حاد آکنه و جوش های صورت و بدن در زنان شود این در حالی است که مصرف ماست و دوغ این مشکل را ایجاد نمی کند. در مقابل مصرف فراورده های حاوی امگا-3 به علت کاهش IGF-1 باعث کاهش اینجوش های صورت در زنان می گردد.
اکثر فراورده های آرایشی باعث تشدید جوش های صورت در زنان می گردد و این در حالی است که بانوان برای پوشاندن جوش های صورت و جای آنها مکررا از فراورده های آرایشی نظیر کرم پودر و … استفاده می کنند و این پدیده خود باعث تشدید جوش های صورت و تخریب بیشتر پوست می گردد.
استرس و بی خوابی نیز نقش مخربی در تشدید جوش های صورت در زنان دارد این در حالی است که فرد به دلیل جوش های صورت در معرض استرس بیشتری است و در اقدامات درمانی در صورتی که به این موضوع توجه نشود می تواند درمان را به شکست برساند.
سیگار باعث تشدید ضایعات آکنه و جوش های صورت می گردد و هرچه تعداد مصرف روزانه سیگار بیشتر باشد ضایعات آکنه و جوش های صورت و بدن نیز شدیدتر و بیشتر است و درمان را با دشواری مواجه می کند.
جوش های صورت در زنان با دختران تفاوت دارد و معمولا به درمان مقاوم تر است و مطالعات نتایج عود ضایعه پس از درمان های دارویی را بین 30 تا 80 درصد گزارش نموده اند.
عواملی که باعث افزایش شکست درمانی در جوش های صورت و بدن می گردند عبارتند از ضایعات بسیار شدید، داشتن سابقه خانوادگی مثبت، اختلالات هورمونی زمینه ای و ترشح سباسه بیش از حد.
مهمترین اقدام درمانی که نقش اساسی در بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا به جوش های صورت دارد اصلاح مسائل زمینه ای عصبی و روانی فرد است که متاسفانه در اکثر مواقع فراموش می شود و زمینه را برای شکست بعدی فراهم می سازد.
سایر اقدامات عبارتند از کاهش التهاب ضایعات و جوش های صورت و بدن با استفاده از کرم های موضعی یا صابون و حتی داروی خوراکی، کاهش مقاومت میکروبی به آنتی بیوتیک، پیشگیری از ایجاد اسکار و جای جوش ناشی از جوش های صورت و پرهیز از آفتاب و اصلاح الگوی غذایی است.
همواره باید این موضوع را در نظر داشت که جوش های صورت در زنان نیازمند پیگیری مکرر بوده و امکان موفقیت درمان در دراز مدت در صورت عدم پیگیری بالا نیست .
رویکرد همه جانبه درمانی اعم از درمان موضعی، داروی خوراکی، لیزر، اصلاح الگوی زندگی و آموزش های سلامت موفقیت درمان جوش های صورت و بدن را تا حدود زیادی بالا می برد.
کنترل مشکلات زمینه ای هورمونی نظیر تخمدان پلی کیستیک (polycystic ovary syndrome (PCOS نقش مهمی در پیشگیری از تشدید و یا ایجاد ضایعات جدید و تشدید جوش های صورت دارد و در صورت عدم کنترل آن، اکثر درمان ها با شکست مواجه خواهد شد.
نکات مهمی که باید در درمان جوش های صورت در زنان مورد توجه قرار داد عبارتند از:
- جوش های صورت در زنان یک شبه ایجاد نمی شود و طبیعتا یک شبه نیز درمان نخواهد شد.
- نباید صورت آکنه ای را زیاد و یا شدید شستشو داد بلکه باید به آرامی و حداکثر 3 بار در روز با صابون مناسب شستشو داده شود.
- جوش های صورت را نباید فشار داد و یا ترکاند چون باعث ایجاد تشدید و یا ایجاد اسکار می گردد.
- رژیم غذایی را باید اصلاح نمود.
- جوش های صورت در زنان با جوش های صورت در نوجوانان تفاوت های اساسی دارد و نیازمند مراقبت و پیگیری های مکرر است.
- همکاری پزشک و بیمار و آموزش چهره به چهره، در کاهش شدت ضایعات و اصلاح کیفیت زندگی بسیار موثر است.
جوش صورت در دختر بچه ها
جوش صورت در دختر بچه ها بسیار رایج بوده و می تواند در هر سنی بروز دهد. جوش ها اغلب با مسدود شدن منافذ پوست به وسیله سلول های مرده و چربی پوست (سیبوم) ایجاد می شوند. جوش ها علت مشخصی ندارند اما با موارد زیر ارتباط داده شده اند:
- تغییرات هورمونی در دوره بلوغ، بارداری و چرخه قاعدگی
- افزایش میزان هورمون های جنسی مردانه (آندروژن ها) در هر دوی پسران و دختران در سن بلوغ: افزایش این هورمون ها سبب افزایش سیبوم و سلول های مرده پوست می شود.
- استفاده از مواد آرایشی و زیبایی که منافذ پوست را مسدود می کند
- استفاده از محصولات خاص جهت شستشوی صورت
- رطوبت بالای هوا و عرق کردن
- پوشیدن لباس هایی که با پوست اصطکاک داشته و آن را تحریک می کنند.
- مصرف دارو های خاص مانند کورتیکو استروئید ها
در صورتی که پدر و مادر در سن نوجوانی خود به جوش مبتلا بوده اند، فرزند آن ها نیز احتمالا ابتلا خواهد یافت. از آنجایی که در هنگام استرس سیبوم بیشتری تولید می شود، استرس نیز می تواند سبب بدتر شدن جوش ها شود. خوشبختانه این جوش ها با گذشت زمان و رسیدن به سن 20 تا 30 سال برطرف خواهند شد.
کنترل و درمان جوش صورت در دختر بچه ها
✔ جهت پیشگیری از تجمع چربی پوست و بروز جوش، صورت خود را یک یا دو بار در روز با آب گرم و صابون ملایم بشویید.
✔ از دست زدن به جوش ها خودداری کنید زیرا این کار می تواند سبب گسترش آن ها و ایجاد جای زخم شود.
✔ پس از ورزش کردن و تعریق زیاد صورت خود را شستشو دهید.
✔ در صورت داشتن مو های بلند آن ها را به دور از ناحیه صورت نگه داشته و جهت کاهش چربی مرتب شستشو دهید.
✔ در صورت بروز موارد ابتلای شدید یا طولانی مدت باید به پزشک متخصص پوست مراجعه شود.
در صورتی که خود یا یکی از بستگانتان مبتلا به آکنه یا جوش های زیر پوستی یا جای جوش روی صورت و بدن هستید:
- حتما با تیم درمانی خود مشورت کنید
- به هیچ عنوان جوش ها فشار ندهید یا نترکانید زیرا این اقدام باعث تشدید آسیب به بافت های مجاور و گسترش عفونت می گردد
- بهداشت پوست خود را رعایت کنید
- الزما شستشوی مداوم با صابون کمک کننده نیست
- از میوه و سبزیجات تازه به صورت منظم در رژیم غذایی استفاده کنید
- به هیچ عنوان خودسرانه اقدام به درمان یا کندن جوش ها نکنید
- حتما برای تشخیص و شناسایی عامل زمینه ساز جوش ها و آکنه به پزشک مراجعه کنید
- ممکن است نیاز به نمونه برداری و ارزیابی آزمایشگاهی باشد
- در صورتی که مایل به طرح سوال و مشاوره با دکتر و یا مراجعه به مطب هستید از طریق زیر اقدام فرمائید
دکتر عباس انتظاری
