ضایعات قرمز رنگ آلت تناسلی زنان در ناحیه وولو میتوانند نشاندهنده مشکلات متنوعی باشند که نیاز به بررسی دقیق دارند. این ضایعات ممکن است به علت بیماریهای التهابی، عفونی، خودایمنی یا واکنشهای تحریکی و آلرژیک ایجاد شوند.
شناخت علل دقیق این ضایعات برای ارائه درمان مناسب و پیشگیری از عوارض ضروری است.
در این مقاله، به بررسی جامع علل اصلی ضایعات قرمز رنگ واژن شامل درماتیت تماسی آلرژیک (ACD)، درماتیت تماسی تحریکی (ICD)، پسوریازیس ولو، و لیکن پلان ولو میپردازیم و تفاوتها و شباهتهای آنها را تحلیل میکنیم.
1. درماتیت تماسی آلرژیک (Allergic Contact Dermatitis - ACD)
تعریف: واکنش التهابی پوستی ناشی از تماس با آلرژن، که نوعی حساسیت تاخیری (نوع IV) است. این بیماری نیاز به تماس قبلی با آلرژن برای حساسسازی دارد.
مکانیسم:
- حساسیتزایی: در تماس اولیه، سلولهای لانگرهانس آلرژن را جذب و به سلولهای T در غدد لنفاوی معرفی میکنند.
- فعالسازی: سلولهای T خاطره فعال شده و در تماسهای بعدی واکنش التهابی ایجاد میکنند.
علائم ، تشخیص و درمان درماتیت تماسی اندام تناسلی
علائم:
- خارش شدید.
- قرمزی و التهاب.
- تاولهای کوچک و ترشحی.
- پوستهریزی و خشکی.
تشخیص: تست پچ برای شناسایی آلرژنها استفاده میشود.
درمان:
- قطع تماس با آلرژن.
- استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی.
- پمادهای ضدخارش و کمپرس خنک.
- در موارد شدید، داروهای خوراکی مانند کورتیکواستروئیدها تجویز میشوند.
تعریف: التهاب پوستی ناشی از تماس مستقیم با مواد محرک، بدون نیاز به حساسیت قبلی.
مکانیسم: آسیب مستقیم به سد پوستی توسط مواد شیمیایی، فیزیکی یا محیطی مانند:
- مواد شوینده و صابونها.
- اصطکاک یا فشار (لباس تنگ).
- گرما و سرما.
علائم:
- قرمزی و التهاب سریع پس از تماس.
- خشکی و پوستهپوسته شدن.
- سوزش و درد در موارد شدید.
تشخیص: بر اساس شرح حال و معاینه بالینی انجام میشود.
درمان:
- شستشو با آب خنک و اجتناب از ماده محرک.
- استفاده از کرمهای مرطوبکننده و کورتیکواستروئیدهای موضعی.
3. پسوریازیس ولو (Vulvar Psoriasis)
تعریف: نوعی بیماری خودایمنی مزمن پوست که در ولو ظاهر میشود و با التهاب و تکثیر بیش از حد سلولهای پوستی همراه است.
علائم:
علائم پسوریازیس ولو میتواند متنوع باشد، اما معمولاً شامل موارد زیر است:
- لکههای قرمز و براق: برخلاف پسوریازیس در سایر نواحی بدن که معمولاً با پوستهپوسته شدن همراه است، در ولو به دلیل محیط مرطوب و پوشیده، پوستهپوسته شدن کمتر دیده میشود. ضایعات اغلب به صورت لکههای قرمز و براق هستند.
- خارش شدید: خارش شدید و مداوم یکی از علائم شاخص پسوریازیس ولو است.
- سوزش: بسیاری از بیماران از سوزش در ناحیهی ولو شکایت دارند.
- درد: در برخی موارد، درد در هنگام نزدیکی جنسی (دیسپارونی) نیز ممکن است وجود داشته باشد.
- ترک خوردگی: به دلیل خشکی و التهاب، پوست ممکن است ترک خورده و خونریزی کند.
- عفونت ثانویه: التهاب و ترک خوردگی پوست میتواند زمینه را برای عفونتهای ثانویه باکتریایی یا قارچی فراهم کند.
- تقارن: معمولا ضایعات به طور قرینه در دو طرف ولو دیده می شوند، اما این الزامی نیست.
تشخیص و درمان پسوریازیس اندام تناسلی
تشخیص:
تشخیص پسوریازیس ولو بر اساس معاینهی بالینی و شرح حال بیمار است. پزشک به بررسی علائم، ظاهر ضایعات و محل آنها میپردازد. سابقهی خانوادگی پسوریازیس نیز میتواند در تشخیص مفید باشد. در مواردی که تشخیص قطعی دشوار باشد، ممکن است بیوپسی پوست برای بررسی بافتشناسی انجام شود. با این حال، در بسیاری از موارد، تشخیص تنها با معاینه بالینی قابل انجام است. باید توجه داشت که بیوپسی در ناحیه ولو به علت حساسیت و ظرافت پوست این ناحیه می تواند دردناک و مشکل باشد.
درمان:
درمان پسوریازیس ولو به شدت و وسعت بیماری بستگی دارد و میتواند شامل موارد زیر باشد:
- کرمهای کورتیکواستروئیدی موضعی: این کرمها برای کاهش التهاب و خارش استفاده میشوند. به دلیل رطوبت بالای ولو، کرمهای چرب و ضخیم ترجیح داده می شوند.
- کرمها و پمادهای حاوی ویتامین D (کالسی پوتیرول): این داروها به کاهش تکثیر سلولهای پوستی کمک میکنند.
- مشتقات قیر زغال سنگ: ممکن است به صورت موضعی استفاده شود.
- داروهای خوراکی: در موارد شدید، ممکن است پزشک داروهای خوراکی مانند متوترکسات، سیکلوسپورین، یا سایر داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی را تجویز کند. این داروها بیشتر در مواردی تجویز می شوند که بیماری در بسیاری از نواحی بدن وجود داشته باشد و یا به درمان های موضعی پاسخ نداده باشد.
- بیولوژیکها: داروهایی که بر سیستم ایمنی تأثیر میگذارند و برای درمان انواع شدید پسوریازیس به کار میروند و ممکن است در موارد مقاوم به درمان های دیگر تجویز شوند.
- درمانهای حمایتی: نگهداری از پوست ولو با استفاده از مرطوبکنندههای ملایم و غیر معطر، پرهیز از استفاده از صابونهای قوی و لباسهای تنگ، و درمان سریع عفونتهای ثانویه.
4. لیکن پلان ولو (Vulvar Lichen Planus)
تعریف: بیماری التهابی خودایمنی مزمن که پوست و غشاهای مخاطی ولو را درگیر میکند.
علائم:
علائم لیکن پلان ولو بسیار متنوع بوده و میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. شایعترین علائم عبارتند از:
- خارش شدید: خارش اغلب اولین و بارزترین علامت است و میتواند بسیار شدید و آزاردهنده باشد.
- سوزش: احساس سوزش در ناحیهی ولو نیز شایع است.
- درد: به ویژه در هنگام نزدیکی جنسی (دیسپارونی) درد ممکن است وجود داشته باشد.
- ضایعات سفید: لکهها یا پلاکهای سفید و براق (شبیه کاغذ سیگار) در نواحی مختلف ولو ایجاد میشود. این ضایعات معمولاً ظاهری ظریف و نازک دارند.
- خونریزی: ضایعات ممکن است بهراحتی خونریزی کنند.
- ترکخوردگی: پوست ولو ممکن است ترک خورده و زخم شود.
- چسبندگی: در موارد شدید، ممکن است چسبندگی بین لبهای کوچک (لابیا مینورا) ایجاد شود.
- تنگی دهانه واژن: تنگی دهانهی واژن (استنوز اینترویتوس) نیز ممکن است در موارد پیشرفته ایجاد شود.
- آتروفی: در موارد پیشرفتهتر، آتروفی (کوچک شدن) پوست ولو رخ میدهد.
- التهاب: قرمزی و التهاب ممکن است در ناحیه ولو دیده شود، به خصوص در موارد شدید و اروزیو.
تشخیص و درمان لیکن پلان وولو
تشخیص:
تشخیص لیکن پلان ولو بر اساس معاینهی بالینی و شرح حال بیمار انجام میشود. پزشک با توجه به ظاهر ضایعات و علائم بیمار، لیکن پلان را محتمل میداند. برای تأیید تشخیص، بیوپسی پوست (نمونهبرداری از بافت ولو) و بررسی بافتشناسی ضروری است. در بررسی بافت شناسی، الگوی مشخصی از التهاب مزمن به ویژه در ناحیه درم مشاهده میشود.
درمان:
هدف از درمان لیکن پلان ولو کنترل علائم، جلوگیری از عود بیماری و پیشگیری از عوارض طولانیمدت مانند تنگی دهانه واژن و آتروفی است. درمان میتواند شامل موارد زیر باشد:
- کورتیکواستروئیدهای موضعی: کرمها یا پمادهای حاوی کورتیکواستروئیدهای قوی به طور گسترده برای کاهش التهاب و خارش استفاده میشوند.
- مهارکنندههای کلسینورین: داروهایی مانند تاکرولیموس و پی مکرلیموس برای کاهش التهاب در مواردی که کورتیکواستروئیدها موثر نیستند.
- درمانهای دیگر: در موارد شدید، ممکن است از داروهای خوراکی مانند کورتیکواستروئیدها، رتینوئیدها، و یا سایر داروهای سرکوبکنندهی سیستم ایمنی استفاده شود. استفاده از این داروها باید تحت نظر پزشک متخصص باشد و عوارض جانبی آنها مورد توجه قرار گیرد.
- درمان حمایتی: نگهداری از پوست ولو با استفاده از مرطوبکنندههای ملایم و غیرمعطر، پرهیز از استفاده از شویندههای قوی، لباسهای تنگ و مواد حساسیتزا. همچنین، استفاده از روانکنندهها برای جلوگیری از خشکی و درد در هنگام نزدیکی جنسی.
ویژگی | درماتیت تماسی آلرژیک (ACD) | درماتیت تماسی تحریکی (ICD) | پسوریازیس ولو | لیکن پلان ولو |
علت | واکنش به آلرژن | تماس با مواد محرک | اختلال خودایمنی | اختلال خودایمنی |
شروع علائم | چند روز پس از تماس | بلافاصله یا چند ساعت پس از تماس | تدریجی یا ناگهانی | تدریجی |
ظاهر ضایعات | قرمزی، تاول، ترشح | قرمزی، خشکی، ترکخوردگی | لکههای قرمز براق | پلاکهای سفید یا قرمز براق |
خارش | شدید | متغیر | شدید | شدید |
تشخیص | تست پچ | شرح حال و معاینه بالینی | شرح حال، معاینه و بیوپسی | بیوپسی ضروری |
درمان اصلی | اجتناب از آلرژن و کورتیکواستروئید موضعی | اجتناب از ماده محرک و مرطوبکنندهها | کورتیکواستروئید و درمان سیستمیک | کورتیکواستروئید و مهارکننده کلسینورین |
پیشگیری و نکات کلیدی
- پیشگیری از درماتیت تماسی:
- اجتناب از تماس با آلرژنها و مواد محرک.
- استفاده از لباسهای نخی و گشاد.
- مدیریت پسوریازیس و لیکن پلان:
- مراجعه منظم به پزشک.
- استفاده از محصولات مراقبتی ملایم و غیرمعطر.
- توصیههای عمومی:
- رعایت بهداشت فردی و اجتناب از مواد حساسیتزا.
- مشاوره با پزشک در صورت بروز علائم پایدار یا شدید.