سکسومنیا پاراسمونیای پیچیده، غیرمعمول و کم‌گزارش‌شده‌ای است که مشخصه آن بروز رفتار جنسی در هنگام خواب است. برخلاف پاراسمونیاهای دیگری مانند اختلال رفتار خواب حرکت سریع چشم (RBD) و فلج خواب (که در خواب REM هم پیش می‌آید)؛ سکسومنیا تنها در خواب آرام (حرکت‌های غیرسریع چشم) رخ می‌دهد.شخص پس از بیدار شدن، از آن‌چه اتفاق افتاده؛ هیچ چیز به خاطر نمی‌آورد.
سکسومنیا برای افراد مبتلا به این اختلال پیامدهای بالینی، میان‌فردی و حتی قانونی به بار آورده است. در ادامه با چگونگی تاثیر این بیماری بر افراد و روش تشخیص و درمان آن آشنا شوید.
پاراسومنیا چیست؟
پاراسومنیاها اختلال‌های خوابی هستند که مشخصه آن‌ها بروز رفتارهای غیرمعمول یا اتفاق‌های مختلفی است که در طول خواب رخ می‌دهند.
این رفتارها، هیجان‌ها، ادراک‌ها یا رویاها ناآگاهانه رخ می‌دهند اما ممکن است به صورت نیمه‌هدفمند و هدف‌گرا نیز اتفاق بیفتد یا این که امکان دارد برای فردی که این موارد را تجربه می‌کند؛ معنا یا اهمیت داشته باشد.
پاراسومنیاها می‌توانند در هر مرحله از خواب اتفاق بیفتند. اعمال و پرگویی‌های رخ‌داده در پاراسومنیاهایی که در طول خواب REM پیش می‌آیند؛ می‌توانند بر رویای فرد اثر بگذارند و در نهایت او را از خواب بیدار کنند. معمولا فرد می‌تواند رویا و رفتارها را به خاطر آورد اما سکسومنیا در طول خواب آرام (غیر REM) رخ می‌دهد.
معمولا در طول پاراسومنیاهای خواب آرام و پس از پیشامد یک رویداد، فردی که خواب است دوباره می‌خوابد و هیچ کدام از این رویدادها را به خاطر نمی‌آورد. از دیگر پاراسومنیاهای خواب آرام می‌توان به راه رفتن در خواب، رانندگی در خواب و اختلال‌های خوردن مرتبط با خواب اشاره کرد.
علائم و نشانه‌های سکسومنیا
سکسومنیا برای افراد مختلف، نشانه‌های متفاوتی دارد. رفتارهای شایع این اختلال شامل موارد زیر است:
- پرگویی
- خودارضایی
- حرف‌های جنسی زدن
- ناله
- برقراری رابطه جنسی
- نوازش جنسی
- خودارضایی
پس از بروز یک رویداد، فرد دوباره به خواب می‌رود و پس از بیدار شدن رویداد پیش‌آمده را به طور کلی از یاد می‌برد.
رویدادهای پیش‌آمده در سکسومنیا می‌تواند منجر به پیشامد پیامدهای فیزیکی مختلفی مانند کبودی ناحیه تناسلی یا ایجاد زخم در این ناحیه شود (چه برای خود شخص و چه برای همسر یا شریک جنسی او). البته سکسومنیا عواقب روانی-اجتماعی دیگری هم دارد؛ مواردی مانند احساس شرم، احساس گناه و افسردگی. برخی از موارد این اختلال منجر به جدایی یا فاصله گرفتن دو نفر درگیر در رابطه شده است.
دلیل رابطه جنسی در خواب (سکسومنیا)
هنوز دلایل دقیق ابتلا به سکسومنیا شناسایی نشده است. احتمالا یکی از دلایل معما بودن این اختلال این است که موارد تشریح و گزارش زیادی در مورد این اختلال وجود ندارد. هم‌چنین ممکن است سکسومنیا نوعی پاراسومنیای ناشناخته باشد که خودبه‌خود و بدون هیچ گونه اختلال عصبی مشخصی ایجاد می‌شود.
سکسومنیا در گزارش‌های منتشرشده با مشخصه‌های زیر همراه بوده است:
- سابقه ابتلا به پاراسومنیا: تعدادی از افرادی که مبتلا به سکسومنیا هستند، گزارش کرده‌اند که سابقه ابتلا به پاراسومنیاهای دیگری هم داشته‌اند. رایج‌ترین پاراسومنیای گزارش‌شده، راه رفتن در خواب است.
- خواب منقطع: برخی از بیماران مبتلا به سکسومنیا گفته‌‌اند که دچار اختلال‌های خواب دیگری مانند آپنه خواب انسدادی و سندرم پای بی‌قرار بوده‌اند. این اختلال‌ها می‌توانند منجر به تحریک جنسی فرد در خلال خواب آرام شوند و کاری کنند که شخص در برهه‌های مختلف از خواب بیدار شود و رفتارهای غیرارادی انجام دهد.
- محرومیت خواب
- سابقه سوء مصرف مواد
- سابقه ضربه روحی یا تجاوز
- سابقه افسردگی
- مصرف قرص خواب: برخی افراد گزارش کرده‌اند که با مصرف قرص‌های خوابی مانند «اَمبیِن»؛ رفتارهای غیرمعمولی در حین خواب انجام داده‌اند که از جمله این رفتارها سکسومنیا بوده است.
تشخیص اختلال سکسومنیا یا سکس در خواب چیست؟
در نهایت با بررسی خواب شبانه فرد در یک مرکز تحقیقات اختلالات خواب، روند تشخیص سکسومنیا تکمیل می‌شود. در روند بررسی، از الکتروانسفالوگرام (EEG) برای آزمایش فعالیت مغز و جلوگیری از پیشامد تشنج احتمالی استفاده می‌شود و اقدامات باقی‌مانده پلی‌سومنوگرافی شبانه (PSG) بر تحریک‌های ناگهانی و غیر ارادی در هنگام خواب موج آهسته نظارت می‌کند و از پیشامد اختلالات صرع جلوگیری می‌کند. رفتار فرد با دقت مشاهده و ثبت می‌شود.
هم‌چنین توصیف‌های شفاف رفتارهای خواب همسر فرد هم می‌تواند به تشخیص بهتر کمک کند.
از آن‌جایی که سکسومنیا با سایر اختلالات خواب مرتبط است؛ پرداختن به علت اصلی ایجاد این اختلال می‌تواند منجر به بهبود قابل‌توجهی شود. برخی افراد گزارش کرده‌اند که نتایج مثبتی از استفاده از فشار جریان هوای همواره مثبت (CPAP) یا دستگاه داخل دهانی برای درمان آپنه انسدادی خواب گرفته‌اند.
مصرف داروهای ضدافسردگی مانند مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (که باعث افزایش سطح سروتونین مغز می‌شوند) و کلونازپام نیز برای درمان سکسومنیا تجویز می‌شود. هم‌چنین مدیریت استرس برای افراد مبتلا به افسردگی، رعایت بهداشت بهتر خواب و کاهش مصرف مواد (الکل و داروها) نیز در کاهش بروز علائم مفید بوده است. این موارد می‌توانند منجر به بدتر شدن وضعیت افراد مبتلا به سکسومنیا شوند.
موارد خطر سکسومنیا
از آن‌جایی که سکسومنیا تنها خود فرد را درگیر نمی‌کند و منجر به درگیر شدن همسر، شریک جنسی یا فرد نزدیک به شخص مبتلا هم می‌شود؛ ممکن است ابتلا به این اختلال پیامدهای قانونی هم به همراه داشته باشد.
ممکن است لازم باشد پس از متهم شدن فرد به انجام رفتارهای وحشیانه؛ با ارزیابی خواب رسمی و انجام روش‌هایی مانند پلی‌سونوگرافی تشخیصی نقش اختلال خواب در این حادثه دقیق‌تر بررسی شود. مشاوره با متخصصان پزشکی قانونی که در شهادت در موارد پزشکی قانونی خواب مهارت دارند هم می‌تواند روشی مفید باشد. دفاع قانونی از سکسومنیا می‌تواند دشوار باشد.
شدیدا توصیه می‌کنیم اقدامات احتیاطی ایمنی را رعایت کنید؛ به‌خصوص اگر از قبل مستعد بروز رفتارهای مربوط به خواب بوده‌اید. اگر اطرافتان شخصی است که مشکلات جنسی حل‌نشده دارد؛ سعی کنید از او دوری کنید و در اتاقی دیگر یا با فاصله از او بخوابید.
توصیه می‌کنیم مانند هر پاراسومنیای دیگری؛ وسایل خطرناکی مانند اشیای تیز و سلاح‌های مختلف را از محیط خواب خود دور کنید.
