سارکوم بافت نرم نوعی سرطان نادر است که در بافت همبند بروز می دهد. بافت همبند بافتی است که دیگر ساختار های بدن را احاطه، حمایت و به هم متصل می کند.
این ساختار ها شامل عضله، چربی، عروق خونی، اعصاب، تاندون ها و پوشش مفاصل می شوند. بیش از 50 زیر شاخه از سارکوم بافت نرم وجود دارد. در حالی که برخی انواع بیشتر کودکان را مبتلا می کنند، برخی دیگر در بزرگسالان شیوع بیشتری دارند.
از آنجایی که این تومور ها ممکن است با دیگر انواع زوائد اشتباه گرفته شوند، تشخیص آن ها می تواند دشوار باشد. سارکوم بافت نرم می تواند در هر جایی از بدن بروز داده اما بیشتر در دست ها، پا ها و شکم دیده می شود. با اینکه برداشت جراحی رایج ترین درمان است، امکان دارد بسته به نوع، اندازه، محل و میزان تهاجم تومور انجام پرتو درمانی و شیمی درمانی نیز به بیمار توصیه شوند.
علائم سارکوم بافت نرم
سارکوم بافت نرم می تواند در مراحل اولیه هیچ علامت و نشانه ای نداشته باشد. همگام با رشد تومور، بروز موارد زیر امکان پذیر است:
بروز تورم یا توده قابل توجه
درد، در صورتی که تومور بر اعصاب یا عضلات فشار وارد کند
زمان مراجعه به پزشک
در صورت بروز موارد زیر باید با پزشک خود یک قرار ملاقات برنامه ریزی کرد:
- دردناک شدن یا رشد اندازه توده
- توده با هر اندازه ای در عمق یک عضله قرار گرفته باشد
- بازگشت توده ای که برداشته شده است
علت سرطانی شدن بیماری سارکوم بافت نرم
در اغلب موارد، علت بروز سارکوم بافت نرم مشخص نیست. به طور کلی، سرطان هنگامی رخ می دهد که سلول ها در DNA خود دچار خطا (جهش) می شوند. این خطا ها سبب رشد و تقسیم بیش از حد سلول ها می شوند. تجمع سلول های غیر طبیعی توموری را تشکیل می دهد که می تواند به ساختار های مجاور حمله ور شود.
سلول های غیر طبیعی می توانند به دیگر بخش های بدن انتشار یابند. نوع سلول جهش یافته تعیین کننده نوع سارکوم بافت نرم خواهد بود. برای مثال، آنژیوسارکوم در پوشش عروق خونی و لیپو سارکوم در سلول های بافت چربی شروع می شود. برخی انواع سارکوم بافت نرم شامل موارد زیر می شوند:
آنژیوسارکوم
درماتو فیبرو سارکوم پروتو برنس
سارکوم اپی تلوئید
تومور استرومای گوارشی
سارکوم کاپوسی
لیو میو سارکوم
لیپو سارکوم
تومور بدخیم غلاف اعصاب محیطی
میکسو فیبرو سارکوم
رابدو میو سارکوم
سارکوم سینوویال
آیا سرطان سارکوم کشنده است
عواملی که می توانند خطر ابتلا به سارکوم را افزایش دهند شامل موارد زیر هستند:
سندرم های وراثتی: خطر ابتلا به سارکوم بافت نرم می تواند از والدین به فرزندان به ارث برسد. سندرم های ژنتیکی که این خطر را افزایش می دهند شامل رتینو بلاستوما، سندرم لی فرامنی، پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی، نورو فیبروماتوز، توبروز اسکلروزیس و سندرم ورنر می شوند.
قرار گیری در معرض مواد شیمیایی: قرار گیری در معرض مواد شیمیایی همچون علف کش ها، آرسنیک و دیوکسین می تواند خطر ابتلا به سارکوم های بافت نرم را افزایش دهد.
قرار گیری در معرض تشعشعات: پرتو درمانی هایی که برای درمان دیگر سرطان ها انجام شده اند می توانند خطر ابتلا به سارکوم های بافت نرم را افزایش دهند.
تشخیص سارکوم بافت نرم
از آنجایی که انواع مختلفی از سارکوم بافت نرم وجود دارد، تعیین دقیق نوع تومور برای انتخاب بهترین روش های درمانی مناسب است.
آزمایش های تصویر برداری
برای ارزیابی محل مبتلا پزشک می تواند انجام آزمایش های تصویر برداری زیر را برای بیمار تجویز کند:
- تصویر برداری با اشعه ایکس
- سی تی اسکن
- تصویر برداری با تشدید مغناطیسی
- توموگرافی با گسیل پوزیترون
نمونه برداری (بیوپسی)
در صورت مشکوک بودن ابتلا به سارکوم بافت نرم بهتر است به مراکز درمانی مراجعه شود که در درمان این بیماران مهارت و تجربه دارند. پزشکان با تجربه، برای اطمینان از درمان جراحی مناسب و برنامه ریزی بهترین تکنیک های نمونه برداری را انتخاب می کنند. از جمله این تکنیک ها می توان موارد زیر را نام برد:
- بیوپسی با سوزن ضخیم (CNB): به کمک این روش لوله های کوچکی از محتویات تومور را می توان بدست آورد. پزشکان معمولا تلاش می کنند که نمونه هایی را از بخش های مختلف تومور بدست آورند.
- بیوپسی جراحی: در برخی موارد، پزشک می تواند برداشت جراحی قسمت بزرگی از نمونه بافت یا برداشت کل بافت تومور را پیشنهاد دهد. در آزمایشگاه، پزشک متخصص در زمینه ارزیابی بافت های بدن (پاتولوژیست) نمونه های بافتی را از نظر علائم سرطان بررسی می کند. متخصص پاتولوژی نمونه بافتی را همچنین از نظر نوع و تهاجمی بودن سرطان بررسی می کند.
درمان سرطان سارکوم بافت نرم
گزینه های درمانی سارکوم بافت نرم به اندازه، نوع و محل تومور بستگی دارند.
جراحی یک درمان رایج برای سرطان سارکوم بافت نرم است
جراحی یک درمان رایج برای سارکوم بافت نرم است. جراحی معمولا شامل برداشت سرطان و بافت های سالم اطراف آن می شود.
هنگامی که سارکوم بافت نرم دست ها و پا ها را تحت تاثیر قرار می دهد، جهت کوچک کردن اندازه تومور و پیشگیری از قطع عضو پرتو درمانی و شیمی درمانی در نظر گرفته می شوند.
پرتو درمانی برای درمان سرطان سارکوم بافت نرم
پرتو درمانی شامل درمان سرطان با پرتو های پر قدرت انرژی می شود. انواع پرتو درمانی به شرح زیر هستند:
قبل از جراحی: پرتو درمانی قبل از جراحی می تواند تومور را کوچک تر و برداشت آن را آسان تر کند.
حین جراحی: پرتو درمانی حین جراحی امکان به کار گیری مقادیر بیشتری از انرژی به صورت مستقیم بر روی ناحیه هدف و همچنین محافظت از بافت های اطراف را فراهم می کند.
پس از جراحی: پرتو درمانی پس از جراحی می تواند به از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده کمک کند.
شیمی درمانی و جوابدهی برای سرطان سارکوم بافت نرم
شیمی درمانی یک درمان دارویی است که در آن با استفاده از مواد شیمیایی سلول های سرطانی از بین می روند.
شیمی درمانی می تواند از طریق دارو های خوراکی یا درون وریدی انجام شود. برخی انواع سارکوم های بافت نرم نسبت به دیگر انواع پاسخ بهتری به شیمی درمانی می دهند. برای مثال، شیمی درمانی اغلب برای درمان رابدو میو سارکوما انجام می شود.
درمان دارویی سرطان سارکوم
برخی انواع سارکوم های بافت نرم دارای ویژگی های مشخصی در سلول های خود بوده که می توانند از طریق درمان های دارویی هدفمند درمان شوند.
این دارو ها عملکردی بهتر از شیمی درمانی داشته و به اندازه آن مسموم کننده نیستند. درمان های هدفمند در تومور های استرومای دستگاه گوارش به طور ویژه ای موفق هستند.
حمایت از بیمار سرطان سارکوم بافت نرم و خوش خیم
دریافت تشخیص ابتلا به سرطان می تواند شوکه کننده و دشوار باشد. با گذشت زمان، بیمار روش هایی برای مقابله با ناراحتی و عدم قطعیت سرطان خواهد یافت. تا آن زمان، توجه به روش های زیر می تواند مفید باشد:
با دوستان و خانواده خود ارتباط صمیمی داشته باشید: قوی نگه داشتن روابط خود می تواند به مقابله با سارکوم بافت نرم کمک کند. دوستان و خانواده می توانند حمایتی مناسب و مورد نیاز را به بیمار ارائه دهند. برای مثال، می توان به مراقبت از خانه در هنگام بستری شدن در بیمارستان اشاره کرد. همچنین، حمایت عاطفی در هنگام احساس شکست در برابر سرطان از دیگر انواع حمایت های آن هاست.
یک هم صحبت بیابید. فردی را بیابید که شنونده خوبی بوده و به امید ها و ترس های شما گوش دهد. این فرد می تواند یک دوست یا عضوی از خانواده باشد. دانش و توجه یک مشاور، کارکنان اجتماعی بیمارستان، اعضای گروه های حمایتی سرطان و موارد دیگر نیز می توانند مفید باشند.
دکتر عباس انتظاری متخصص مراقبت های پوستی در تهران
