دکتر عباس انتظاری

قرص راکوتان یکی از داروهایی است که در جوش و آکنه شدید استفاده می شود.  جوش و آکنه نوعی بیماری التهابی مزمن غدد سباسه پوست است و با سبوره و ضایعاتی شبیه پوسته، تشکیل جوش های چرکی سرسیاه یا سر سفید و برجستگی های قرمزرنگ و یا ضایعاتی شبیه آبسه چرکی زیر پوستی و گاهی جوش زیر پوستی چرکی مشخص می شود.

این حالـت معمـولاً در زمان بلوغ شروع میشود و در اواسط دهه سوم عمـر از بین می رود که البته امکان پایدارماندن آن تا سال ها بعد از بلوغ وجـود دارد و در بعضی مـوارد بـا تـشکیل اسکار نیز همراه میشـود، لـذا توجـه بـه ایـن مـسئله اهمیت درمان آن را روشن می کند.

آکنه یکی از مشکلات شایع دوران نوجوانی و بلـوغ می باشد. مصرف راکوتان در درمان آکنه به سال ۱۹۸۲ برمی گردد. مطالعات متعددی مؤید تأثیر مطلوب راکوتان خوراکی بوده است اما هزینه های درمان و بعضی از عوارض جانبی کـاربرد آن را محـدود کـرده است.

درمان های رایج آکنه و جوش شامل انواع داروهای موضـعی و سیستمیک شامل کراتولیتیک ها و آنتی بیوتیـک هـای  موضعی یا سیستمیک می باشد. گرچه این داروها باید به مدت طولانی مصرف شوند اما امکان پاسخ ندادن به درمان نیز هم چنان وجود دارد.

یکـی از داروهـایی کـه منجـر بـه تحـولی عظـیم در درمـان آکنـه و جوش شـده و در سال های اخیر در کشور ما هـم اسـتفاده رایـج پیـدا کرده، ایزوتره تینوئین خوراکی (آکوتان- رواکوتان) یا راکوتان است. راکوتان  از  تمام انواع آنتی بیوتیک هـای خـوراکی در درمـان انـواع شدید آکنه و جوش، مؤثرتر است .

عوارض قرص راکوتان

راکوتان (آکوتان) دارویی شدیداً تراتـوژن با عوارض غیر قابل برگشت برای جنین مـی باشـد بـه طـوری  کـه  ۵۰% حاملگی ها، خودبه خود سقط مـی شـوند و ۵۰% بقیـه  آنها با دفورمیتی ها و ناهنجاری های استخوانی ، قلبی و عروقی  متولـد می شوند. از طرفی اکثر اثرات جانبی راکوتان (آکوتان)  قابـل پیش بینی هستند بنابر این نباید به عنوان خط اول درمانی انتخاب گردد.

خشکی پوست شایعترین عارضه راکوتان است

شـایع تـرین عـوارض قرص راکوتان عوارض جلدی مخاطی می باشند که معمولاً با مرطوب کننده های معمولی کنترل میشوند ولی گـاهی درماتیــت رتینوئیــد، کیلیــت رتینوئیــدی شــدید یــاکونژنکتیویت رخ مـی دهـد.

اثـرات سیـستمیک قابـل توجه حاصل از مصرف راکوتان نیز مشاهده می شود و اکثـراًشامل سردرد که ناشی از افزایش خوش خیم فشار داخل  جمجمه ای و درد مفاصل و درد عضلات اسـت.

 اگرچـه اندازه گیری سطح آنزیمهای کبدی و سطح چربی هـای سرم توسط اکثر پزشکان در زمـان شـروع تجـویز داروانجام می شود ولی ممکن است حتی در شرایط کاملا طبیعی نیز عوارض کبدی بروز نماید لذا با توجه به هزینه بـالا و در نظرداشـتن اثـرات جانبی راکوتان باعث شده است تا بعـضی از پزشـکان آن را تجویز نکنند.

اما از طرفی برخی برای دستیابی به اثرات درمانی قابل توجه و بعضا به صورت خودسرانه اقدام به مصرف بـیش از حـد راکوتان می نمایند و کاملا از عوارض بالقوه آن بی اطلاع هستند.

بر اساس مطالعات انجام شده در ایران شایع ترین عوارض راکوتان عبارتند از: التهاب لـب (۸۷%) و بعـد از آن خشکی پوس ت (۷۱%) و انواع درماتیتهــا (۳۷%)، اپیستاکـــسی و خون دماغ (۲۱%)، درد مفاصل و درد عضلانی مزمن (۱۲%)، درماتیت صورت (۱۰%)، کونژنکتیویت و التهاب مخاط چشم،  کاهش وزن (۷%) و سـردرد (۶%) 

همچنین مطالعات نشان داده است هر چه دوز راکوتان بالاتر باشد، شانس بروز عوارض و شدت عوارض حاصله بیشتر است اما حتی با دوزهای بسیار پائین دارو نیز احتمال عوارض بسیار جدی وجود دارد لذا به هیچ عنوان نباید به عنوان خط اول درمانی انتخاب گردد.

یکـی از عـوارض مـشاهده شـده در بانوان،  تغییرات در وضعیت عادات ماهیانه بیماران است که ممکن است دیده شود.

همچنـین  در مطالعـات متعـددی تغییـرات خلقـی و عوارض روانپزشکی به شکل افسردگی یا پرخاشگری به دنبال مصرف راکوتان مشاهده شده است.

در مطالعات آزمایشگاهی نیز تغییراتی به شکل افزایش چربی های خون ( تری گلیسیرید و کلسترول بالا)، تغییراتی به راستای کبد چرب به شکل افزایش آنزیم های کبدی مشاهده می شود.

با توجه به مجموعه عوارض احتمالی راکوتان اکیدا توصیه می شود از این دارو به عنوان خط آخر درمانی استفاده گردد و در صورتی که سایر درمان های کم عارضه تر اثر بخش نبود از این دارو استفاده شود. همچنین افرادی که تحت درمان با این دارو هستند باید مرتبا با نظر پزشک معالج، بررسی های لازم را برای پیشگیری از بروز عوارض احتمالی انجام دهند و در صورت لزوم هرچه سریعتر با نظر پزشک دارو را قطع نموده یا کاهش دهند.

درمان جوش صورت: پاسخ درمانی به لیزر و کرم های موضعی و داروی خوراکی در یک پسر ۲۳ ساله با آکنه مقاوم (قبل و ۴ هفته پس از آغاز درمان)

در صورتی که خود یا یکی از بستگانتان مبتلا به آکنه یا جوش های زیر پوستی یا جای جوش روی صورت و بدن هستید:

• حتما با تیم درمانی خود مشورت کنید.
• به هیچ عنوان جوش ها فشار ندهید یا نترکانید زیرا این اقدام باعث تشدید آسیب به بافت های مجاور و گسترش عفونت می گردد.  
• بهداشت پوست خود را رعایت کنید.
• الزما شستشوی مداوم با صابون کمک کننده نیست
• از میوه و سبزیجات تازه به صورت منظم در رژیم غذایی استفاده کنید.
• به هیچ عنوان خودسرانه اقدام به درمان یا کندن جوش ها نکنید.
• حتما برای تشخیص و شناسایی عامل زمینه ساز جوش ها و آکنه به پزشک مراجعه کنید.
• ممکن است نیاز به نمونه برداری و ارزیابی آزمایشگاهی باشد. 
• در صورتی که مایل به طرح سوال و مشاوره با دکتر و یا مراجعه به مطب هستید از طریق زیر اقدام فرمائید

  برای نوبت دهی کلیک کنید

  
  

  از دکتر بپرسید

  به راحتی با تلگرام نوبت بگیرید

دکتر عباس انتظاری متخصص طب پیشگیری