دکتر عباس انتظاری

اکثریت خالها ولکه های پوستی خوش خیم هستند وخطر ابتلا به سرطان پوست در آنها بسیار کم است بیشتر مراجعات برای برداشتن آنها بخاطر زیبائی است. اما همواره باید مراقبت تغییرات بدخیمی در خال های سرطانی بود.

خالها در هر جایی از بدن و به شکل ها و اندازه های مختلف ،‌ گروهی یا منفرد می توانند دیده شوند . یکی از انواعی که شایعتر می باشد، خال های ملانوسیتی است در واقع یک تومور خوش خیم حاصل از تکثیر سلولهای رنگ دانه ساز ملانوسیتی است که در واقع یک تومور خوش خیم حاصل از تکثیر سلولهای رنگ دانه ساز ( ملانوسیت ) محسوب می شود.

بزرگ شدن خال

رشد خال همگام با سرعت رشد کودک طبیعی است. ممکن است رنگ خال ها تیره یا روشن تر شود. همچنین، رشد یا تغییر سریع یک خال می تواند نگران کننده باشد. در صورتی که یک خال به گونه ای تغییر کند که ظاهری متفاوت از دیگر خال ها بدست آورد، نگران کننده بوده و باید توسط پزشک متخصص پوست بررسی شود. متخصصان پوست به این خال ها عنوان ((جوجه اردک زشت)) را داده اند و این موارد می توانند نشانه ای از ملانوما باشند. به طور کلی، هر گونه خالی که به سرعت در حال رشد یا تغییر باشد باید توسط یک پزشک متخصص پوست بررسی شود.

عکس خال های سرطانی و عکس خالهای خوش خیم

وجود هرکدام از علائم زیر نگران کننده است و باید به خال های سرطانی مشکوک شد و  برای نمونه برداری و بررسی بیشتر پاتولوژیک به پزشک  مراجعه شود. در علم پزشکی به منظور بیان راحت تر موضوع به بیماران آنرا به اختصار ABCDE  می گوئیم.

علائم نگران گننده خال ABCDE و مشکوک در خال های سرطانی

– (A (Asymmetryعدم تقارن ‌

ضایعات غیرسرطانی معمولاً شکل مدور ، گرد و یا بیضی شکل دارند، اما نامتقارن بودن در انواع خال های سرطانی شایع تر است.

– (B (Border  نامنظم بودن لبه خال

مضرس و دندانه دار بودن لبه خالها  نیز یکی دیگر از علائم مطرح کننده خال های سرطانی است.

– (C (Color غیریکنواخت بودن رنگ خال

وجود سایه روشن های رنگ در یک خال به شکلی که مثلاً قسمتی از آن قهوه ای تیره، سیاه و قسمت های دیگر قهوه ای روشن ، قرمز، یا رنگ های دیگر باشد نیز، نیازمند توجه است.

– (D (Diameter اندازه خال

خالهای گوشتی سرطانی معمولاً بزرگ تر از خال های معمولی هستند. ابعاد بالاتر از ۶ میلی متر یکی دیگر از علائم مطرح کننده ی سرطانی بودن ضایعه است.

 – (E (Evolving پیدایش هرگونه تغییرات

تغییرات کاملاً مشخص و سریع در اندازه، شکل و رنگ خال ها و پیدایش علایمی مانند خارش، سوزش، برجسته شدن ( سریع ) سفت شدن یا نرم شدن ضایعه، رنگ آبی مایل به سیاه،‌ تورم، دلمه، ترش، خون ریزی و زخم مطرح کننده ی خال های سرطانی از نوع ملانوم است که باید هر چه سریع تر درمان شود.

هر شخصی باید نسبت به خالهای بدن خود آشنایی کامل داشته باشد تا در صورت پیدایش تغییرات ذکر شده به سرعت متوجه شود و اقدام به درمان کند. این نکته به خصوص در افرادی که مبتلا به خالهای دیس پلاستیک (غیرعادی) هستند و آنهایی که خالهای مادرزادی با قطر بزرگ تر از ۲۰ سانتی متر دارند و هم چنین آن هایی که خود یا عضوی از اعضای خانواده شان مبتلا به سرطان پوست بوده اند ، اهمیت بیشتری دارد.

برخی از نکات مهم

1- وجود خالها در مناطقی که مرتب تحریک می شوند، منجر به سرطانی شدن آن نمی شود. مثلاً تراشیدن مکرر صورت و تحریک ضایعه در مردانی که در ناحیه صورت خال دارند ، باعث تبدیل به خال های سرطانی نمی شود.

2- ظاهر شدن مو روی خالها به هیچ وجه نشانه ای از خال های سرطانی نیست.

3- پیدایش خالهای جدید ، تعدد و محل بروز آنها، تحت کنترل ژن های فرد بوده و قابل پیشگیری نیست.

4- زاد و ولد و تکثیر در مورد خالها معنی ندارد ، بنابراین خالهای بزرگتر و قدیمی تر نمی توانند خالهای جدید ایجاد کنند و اصطلاح خال دختر و خال مادر بی معنی است.

5- لیزر یا جراحی کردن خالهای معمولی هیچ وقت باعث سرطانی شدن آن نمی شود.

آیا برداشتن خال باعث تبدیل آن به بدخیمی یا ایجاد خال های سرطانی می شود؟

چنانچه تغییرات فوق در خال وجود نداشته باشد به هیچ عنوان برداشتن آن باعث تبدیل شدن ضایعه به سرطان نمی شود. ولی چنانچه اشتباهاً یک ضایعه بدخیم  به اسم خال برداشته شود و بررسی پاتولوژیک به عمل نیاید اند، بلافاصله عود می کنند و اگر درمان کامل انجام نشود ممکن است رشد کند و عمیق تر شود.

پس اگر برداشتن ضایعه  ( اگر واقعاً خال باشد ) هیچ مشکلی از نظر سرطانی شدن برای بیمار ایجاد نمی کند. معمولاً پزشکان به راحتی می توانند خالهای مشکوک را قبل از برداشتن آن شناسایی کنند و در صورت لزوم نمونه برداری و آزمایش نمایند.

ضایعاتی که ممکن است با خال اشتباه شوند ولی در واقع یک ضایعه بدخیم یا پیش بدخیم هستند و در صورت عدم تشخیص و درمان ناکافی مجددا عود خواهند عبارتند از: ملانوما، کراتوز آفتابی، بیماری بوون، سرطان سلول سنگفرشی SCC.

بنابراین اکیدا توصیه می گردد در صورت وجود هرگونه علامت خطر در خال های پوستی جهت نمونه برداری و بررسی پاتولوژیک به پزشک مراجعه شود.

در صورتی که مبتلا به خال در صورت یا بدن دارید و مایل به از بین بردن خال  هستید: 

1. حتما با تیم درمانی خود مشورت کنید.
2. ممکن است قبل از آغاز درمان نیاز به نمونه برداری و بررسی پاتولوژیک باشد.
3. انتخاب نوع و روش درمانی پس از معاینه و ارزیابی های تکملی توسط پزشک خواهد بود و بهترین روش از بین بردن خال قابل پیش بینی نیست.
4. در صورتی که نیاز به انجام لیزر یا آر اف باشد معمولا درد یا خونریزی پس از برداشتن خال نادر یا بسیار ناچیز است.
5. از حمام آفتاب یا برنزه شدن پرهیز کنید.
6. حتما برای تشخیص نوع ضایعه و بررسی ریسک احتمالی به پزشک مراجعه کنید.
7. ممکن است نیاز به نمونه برداری و ارزیابی آزمایشگاهی باشد.

در صورتیکه مایل به مراجعه به مطب هستید یا سوالی در این مورد دارید با کلیک روی دکمه مربوطه از همینجا اقدام فرمائید.

دکتر عباس انتظاری متخصص طب پیشگیری