به جراحت بافت واژن (که شامل واژن و بخش بیرونی آن است) بریدگی واژن یا «پارگی واژن» می‌گویند. معمولا جراحت‌های شدید واژینال در هنگام زایمان ایجاد می‌شوند اما ایجاد زخم‌های کوچک‌تر (که به آن‌ها بریدگی کوچک هم می‌گویند)؛ بسیار رایج است.
دلایل بسیار متنوعی برای بریدگی واژن وجود دارد اما رایج‌ترین دلیل پیشامد این زخم‌ها، برقراری رابطه جنسی است. معمولا وقتی از ماده لزج‌ساز مناسب استفاده نشود، این اتفاق رخ می‌دهد.
نشانه‌های بریدگی واژن
از جمله نشانه‌های بریدگی واژن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد خفیف
- احساس سوزش هنگام دفع ادرار یا هنگام تماس آب یا منی با ناحیه زخم‌شده
- احساس ناراحتی هنگام استفاده از تامپون یا هنگام دخول
- خون‌ریزی جزیی یا دیدن لکه خون
- احساس خارش، سوزش یا بریدگی
- وارد شدن برش، شکاف یا آسیب به بافت واژن
- مشاهده بریدگی بی‌دلیل (دلایلی مانند برقراری رابطه جنسی، خراش و...)
برای بریدگی واژن باید به پزشک مراجعه کنم؟
در بیشتر موارد زخم‌های واژن خودبه‌خود و پس از گذشت چند روز بهبود می‌یابند. برای درمان زخم‌های وخیم‌تر ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک باشد به‌خصوص اگر زخم ایجادشده خون‌ریزی شدید داشته باشد یا خیلی عمیق باشد یا تعداد آن‌ها زیاد باشد یا زخم‌ها عفونی شده باشند.
- مشاهده ترشحات بدرنگ یا بدبو
- خون‌ریزی شدیدی که قطع نمی‌شود.
- بدتر شدن نشانه‌ها
- اگر نشانه‌ها پس از گذشت چند روز رفع نشوند (هر چقدر زخم عمیق‌تر باشد، مدت زمان بیشتری برای بهبودی آن نیاز است. بیشتر از چند روز لازم است تا نشانه‌های زخم‌های عمیق رفع شوند.)
- مشاهده نشانه‌های نگران‌کننده
- احساس بی‌حسی یا خارش
- تب و لرز
- احساس سرگیجه، ضعف یا غش کردن
هنگامی که آسیب ایجادشده ناشی از شکاف چهار شاخ خلفی واژن باشد (شکافی در قسمت V شکل پوست که در قسمت زیرین ورودی واژن قرار دارد). احتمال عمیق‌تر شدن این‌گونه زخم‌ها هست؛ به همین دلیل در چنین مواردی باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کرد
دلایل ایجاد پارگی و بریدگی واژن
دلایل احتمالی بسیار زیادی برای ایجاد زخم یا پارگی یا بریدگی واژن وجود دارد؛ دلایلی مانند:
- پیش‌نوازش یا آمیزش جنسی دو نفر (به خصوص در رابطه جنسی خشن)
- فرو کردن جسم خارجی به واژن
- روش صحیح وارد کردن یا خارج کردن تامپون
- خشکی واژن (خشکی واژن، احتمال ایجاد زخم در این ناحیه را بالا می‌برد)
- نازک شدن بافت واژن به دلیل افزایش سن
- مصرف استروئید (که بافت پوست را مستعد ابتلا به زخم می‌کند)
- از بین بردن موهای زائد (با استفاده از تیغ، موم یا روش‌های دیگر)
- ابتلا به عفونت‌های قارچی
- دلایل دیگر
تشخیص شقاق واژن یا بریدگی
معمولا با معاینه فیزیکی فرد می‌توان زخم‌های واژن را تشخیص داد. هم‌چنین با بررسی سابقه پزشکی بیمار می‌توان راجع به نشانه‌ها اطلاعات کسب کرد. در ضمن کسب اطلاعات راجع به عوامل زمینه‌ساز ایجاد زخم هم راه مفیدی است.
هم‌چنین ممکن است پزشک از شما بپرسد که این زخم‌ها جدید هستند یا عود کرده‌اند؛ به این ترتیب سابقه پیشامد زخم یا بریدگی واژن نیز بررسی می‌شود. احتمال دارد پزشک با معاینه فیزیکی فرد، موارد زیر را مشاهده یا حس کند:
- وجود شکافی کوچک در ناحیه بیرونی واژن
- وجود پارگی کوچک در بافت واژن
- حساسیت قابل‌توجه
- قرمزی بافت واژن
- تورم
- خون‌ریزی جزیی
- نشانه‌های ابتلا به عفونت (مشاهده ترشح یا چرک)
- نشانه‌ها و علائم بیماری‌های دیگر (مانند لیکن اسکلروز)
تست های تشخیصی شقاق واژن
معمولا وقتی سابقه پزشکی بیمار عادی باشد و ظاهر زخم یا بریدگی‌ها هم مشخص باشد؛ نیازی به انجام تست تشخیصی برای تشخیص و درمان این زخم‌ها نیست. البته موارد استثنایی هم وجود دارد؛ از جمله:
- کشت: با استفاده از یک گوش‌پاک‌کن از ترشحات واژن، نمونه‌برداری شده و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. به این ترتیب می‌توان عفونت‌های واژنی مانند واژینوز باکتریال یا کاندیدا آلبیکانس (عفونت قارچی) را شناسایی و سپس داروی مناسب را برای درمان آن، تجویز کرد.
نمونه دیگری از ترشح هم برای آزمایش ابتلا به بیماری‌های آمیزشی (مانند تبخال) به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. - بافت‌برداری: نمونه‌ای از بافت، برداشته شده و برای تشخیص دلایل اصلی بروز زخم یا پارگی مکرر در واژن (مانند ابتلا به لیکن اسکلروز) به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
درمان ترک خوردگی واژن
برای درمان زخم‌های واژن باید مراقبت‌های بهداشتی انجام داد اما ممکن است دارو هم تجویز شود.
درمان خانگی بریدگی واژن
برای زخم‌ها یا بریدگی‌های جزیی ایجادشده در ناحیه واژن که شرایط پیچیده و دشواری ندارند (مانند مواردی که در قسمت زمان مناسب مراجعه به پزشک، به آن‌ها اشاره شد)؛ نکات خود درمانی وجود دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- از برقراری رابطه جنسی یا انواع پیش‌نوازش‌ها پرهیز کنید.
- فقط لباس‌های زیر نخی و راحت بپوشید (یا اگر امکان‌پذیر است لباس زیر نپوشید).
- ناحیه واژن را خشک و تمیز نگه دارید.
- قبل از پوشیدن لباس زیر ناحیه واژن را کاملا خشک کنید.
- تا حد امکان به ناحیه آسیب‌دیده دست نزنید.
- هر روز استحمام کرده یا دوش بگیرید.
- از تامپون استفاده نکنید (تا زمان بهبودی از نوارهای بهداشتی استفاده کنید.).
- برای اطمینان از بدتر نشدن شرایط زخم، آن را کنترل کنید (از نشانه‌های بدتر شدن شرایط زخم می‌توان به قرمزی، ترشح و … اشاره کرد).
- از مصرف انواع صابون‌های معطر، مواد اسپرم‌کش یا لوبریکنت (مواد لزج‌ساز) که ممکن است منجر به تحریک ناحیه آُسیب‌دیده شوند؛ پرهیز کنید.
- با آب گرم استحمام کنید. اگر وان دارید؛ آن را با ارتفاع چندین سانتی‌متر آب گرم پر کنید و چند بار در روز به مدت 10 تا 15 دقیقه در آن غوطه‌ور شوید.
- از مواد پاک‌کننده ملایم استفاده کنید (فاقد مواد شیمیایی سخت).
- به منظور کاهش احتمال احساس سوزش و درد هنگام دفع ادرار روی دهانه واژن آب گرم بریزید و به منظور کاهش میزان اسیدی بودن ادرار؛ میزان نوشیدن آب خود را افزایش دهید.
انواع ضایعه های گوشتی ابتدای واژن
درمان پزشکی شقاق واژن
در ادامه به چند نمونه از روش‌های درمانی مورد استفاده در بریدگی و زخم‌های واژن اشاره می‌کنیم:
- تجویز کرم یا ژل آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت
- تجویز داروهای ضد ویروس (برای افراد مبتلا به تبخال)
- تجویز کرم استروژن (برای آتروفی واژن)
- تجویز کرم استروئید (برای درمان درماتیت، پسوریازیس یا بیماری‌های دیگری که منجر به بروز التهاب موضعی می‌شوند).
- تجویز داروی مسکن (برای تسکین درد شدید)
معمولا بریدگی‌های واژن بدون ایجاد زخم و با خون‌ریزی جزیی بهبود می‌یابند. توصیه می‌کنیم اگر تا چند روز پس از ایجاد بریدگی، خون‌ریزی یا احساس درد متوقف نشد؛ با پزشک خود صحبت کنید.
ممکن است زخم یا بریدگی‌های واژن عفونت کنند. اگر عفونت شدید باشد، احتمال دارد نیاز به مداخله جراحی و انجام کارهایی مانند برش و تخلیه دمل یا بخیه محل پارگی (بریدگی) باشد.
پیشگیری از ابتلا شقاق واژن (ترک خوردن واژن)
اقدامات پیش‌گیرانه به منظور جلوگیری از عود این زخم‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- عامل ایجاد زخم: برای پیشگیری از بازگشت زخم باید از عامل اصلی ایجاد آن دوری کرد (مانند زدودن موهای زائد یا استفاده از تامپون) یا اگر زخم در حین رابطه جنسی ایجاد شده باشد؛ باید به شریک جنسی هشدار داده شود که دوباره آن کار را تکرار نکند.
- شدت بیماری: اقدامات احتیاطی برای نشانه‌های خفیف با بریدگی‌های عمیق و عفونی یا عودکننده متفاوت است.
- عوامل زمینه‌ساز: اقدام احتیاطی شامل تشخیص و درمان عامل اصلی ایجادکننده زخم یا بریدگی هم هست.
زخم و بریدگی واژن از رابطه جنسی
اگر زخم یا بریدگی‌های واژن به دلیل رابطه جنسی خشن، استفاده از تامپون یا شرایط مشخص دیگری ایجاد شده باشد؛ معمولا بین سه تا هفت روز (یا نهایتا ده روز برای موارد حادتر) زمان لازم است تا این زخم‌ها بهبود یابند. هر چقدر زخم عمیق‌تر باشد؛ مدت زمان بهبودی آن طولانی‌تر خواهد بود.
رعایت نکات پیش‌گیرانه زیر برای زخم‌های ساده واژن توصیه می‌شود:
- پوزیشن‌های جنسی مختلفی را امتحان کنید.
- هنگام رابطه جنسی از لوبریکنت‌هایی استفاده کنید که بر پایه آب هستند. لوبریکنت‌های ساخته‌شده بر پایه روغن می‌توانند به کاندوم آسیب بزنند و منجر به ناموفق شدن اقدام پیشگیری از بارداری و/یا محافظت ناکارآمد در برابر بیماری‌های آمیزشی شوند. در ضمن لوبریکنت‌های ساخته‌شده بر پایه روغن بیشتر می‌توانند منجر به تحریک پوست شوند.
- از اسباب‌بازی‌های جنسی استفاده نکنید.
بریدگی بر اثر اصلاح موهای زائد
یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از ایجاد زخم یا بریدگی در اثر استفاده از تیغ یا موم این است که از زدودن موهای ناحیه تناسلی خودداری کنید اما اگر مصمم هستید که از تیغ یا موم برای مو زدایی این ناحیه استفاده کنید؛ به منظور جلوگیری از ایجاد زخم یا بریدگی توصیه‌های زیر را در نظر بگیرید:
- از تیغ‌های کند یا کثیف استفاده نکنید.
- پوست خود را خیس کرده و قبل از استفاده از تیغ؛ از ژل یا کرم اصلاح استفاده کنید.
- هنگام اصلاح، پس از هر بار ضربه تیغ را بشویید.
- حواستان باشد که با ملایمت و آرامش نواحی اطراف برآمدگی‌های خاصی مانند جوش را اصلاح کنید.
- تیغ را در جهت رشد مو حرکت دهید.
- در حالت خوابیده اصلاح نکنید (بهترین حالت اصلاح، حالت ایستاده است).
