دکتر عباس انتظاری

موی زائد زنان – جدیدترین توصیه ها برای تشخیص و درمان هیرسوتیسم

هیرسوتیسم ( موی زائد زنان) یا پرموئی زنان یک بیماری شایعی است که در دختـران و زنـان درسنین باروری مشکلات عدیـده تشخیـصی و درمـانی را ایجـاد می کند. عدم تشخیص و درمان صحیح ایـن تظـاهر بـالینی ازطرفی سبب ناشناخته ماندن تومورها شده و  خطرات شـدیدی برای بیمار به دنبال دارد و از طرف دیگر سبب تالمات روحی ومشکلات جسمی فراوان می شود.

تستوسترون هورمون مهـم آنـدروژن اسـت کـه از تخمـدان وآدرنــال ترشــح مـی شــود و از تبــدیل آندروســتندیون و دی هیدرواپی آندروسترون در سایر  بافتها مانند چربی و پوست تشکیل میشود. غلظت های تستوسترون در زنـان در میانـه فاز فولیکولی حدود ۲۵ درصد از میـانگین غلظـت ماهیانـه آن تغییر میکند و بیشترین غلظت در ساعات صبح است . در زنان بارور غلظت آن در روزهای اطراف پریود کمی کاسـته شـده ودر وسط سیکل ماهانه کمی افزایش مییابد.

معیار اندازه گیری شدت پرمویی و موی زائد زنان (Freeman Galloway)

شـکل فعـال آن تـستوسترون آزاد اسـت کـه در برخـی مـوارد کـه غلظـت تستوسترون طبیعی است، میتواند افزایش داشته باشـد. زنـان هیرسوت مقادیر کمتری گلوبولین متصل کننده هورمـونهـای جنسی (Sex hormone binding globulin=SHBG) را دارند، لـذا اندازه گیـری تـستوسترون آزاد ممکـن اسـت حـساسیت بیشتری به تولید آنـدروژن زیـادی در زنـان هیرسـوت داشـتهباشد. ^SHBG توسط استروژن افزایش و در کم کـاری تیروئیـد،هیپرانسولینمی، مقاومت به انسولین و توسط آندوژنها کاهشمی یابد.

اندازه گیری تستوسترون بیشتر در دسترس است روشهای قابل اعتمادی وجود دارند که تستوسترون آزاد را در حین اندازه گیری تستوسترون محاسبه  میکنند.  اندازه گیری سایر آنـدروژنهـا در بررسـی هیرسوتیـسم و موی زائد زنان کمـک چندانی نمیکنـد   غلظـت  ^DHEAS در حـدود ۱۶ درصـدزنان طبیعی بالا است و فقط در مواردی کمک کننده است که غلظتهای بسیار بالا (بیشتر از ^µg/dL 700) داشته باشد که تشخیص تومور را مطرح میکنـد.

در موی زائد زنان و افرادی که هیرسوتیسم خفیف دارنـد، انـدازه گیـری هورمونهـای آنـدروژن توصـیه نمی شـود 

هیرسوتیسم در ادبیات کهن

اندازه گیری این هورمونها در مواردی که هیرسوتیسم متوسط یا موی زائد زنان شدید است و نیز در مواردی که موی زائد زنان همراه با تغییـرات عـادت ماهیانـه، چـاقی یـابزرگ شدن کلیتوریس توصیه  میشود.

هیرسوتیسم و موی زائد زنان ممکن است به شکل پرمویی یا رویش موهای ترمینال (سیاه و شبیه ریش و سبیل مردان) در نواحی پشت لب، چانه، سینه و شکم، گردن و اندام ها باشد.

ممکن است  آنقدر موی زائد زنان شدید باشد که یک چهره کاملا مردانه با ریش و سبیل ایجاد کند

درمان هیرسوتیسم و موی زائد زنان

برای درمان موی زائد زنان باید به دنبال تشخیص صحیح و با مهـارت انجام شود . برحسب نوع تشخیص، درمانهای خاص برای علـت بیمــاری ماننــد هیپــرپلازی مــادرزادی آدرنــال، تومورهــا، هیپرپلازی تکـا و… ضـروری اسـت. عـلاوه بـر درمـان علتـی،اکثریت بیماران مبتلا به هیرسوتیسم نیاز به درمانهای علامتی برای پرمویی دارند. انتخاب نوع درمان بـستگی بـه حـساسیت فرد بـه پرمویی دارد. تحمـل زنـان در مـورد پرمویی بـسیار متفاوت است .

در افرادی که موی زائد زنان برایشان بـسیار مهـم است، حتی در موارد خفیف و متوسط نیز درمانهای دارویـی و زیبایی ضروری است. انتخاب نوع درمان بستگی بـه انتخـاب وترجیح خود بیمار، محل هیرسوتیـسم و محل موی زائد زنان کـه تـا چـه حـد بـرای درمانهای زیبایی مناسب است و نیز در دسترس بودن و قیمت روشهای مختلف درمان دارد.

برای درمان دارویی بهترین درمان قرصهای ضدبارداری با و یـا بدون آنتی آندروژنها است  بنابراین سـیپروترون کامپانـد، اسپیرونولاکتون و سیپروترون برحـسب شـدت هیرسوتیـسم واین که آیا فرد نیاز به جلوگیری از بـاروری نیـز دارد، انتخـاب میشوند

در مواردی که فقط درمان موی زائد زنان درنظر است، درمان با داروهای کاهنده مقاومـت انـسولین ماننـد متفـــورمین توصـــیه نمـــی شـــود. مـــصرف فلوتامیـــد وگلوکوکورتیکوئیدها نیز برای درمان موی زائد زنان مناسب نیست  گلوکوکورتیکوئیدها در زنـان مبـتلا بـه هیپـرپلازی مادرزادی آدرنال غیرکلاسیک که مایـل بـه تخمـک گـذاری و باروری هستند، تجویز میشود.

لیزر موهای زائد در صورت در یک خانم با هیرسوتیم (قبل و بعد از درمان)

در سایر موارد در این بیمـاران نیز برای درمان موی زائد زنان ، درمانهایی که در بالا توصیه شد،تجویز میگردد. آگونیستهای^GnRH  حتی در مـوارد شـدید مانند هیپرتکوز تخمدان توصیه نمی شود.

در همه موارد بهتر است ابتدا با یک دارو درمان را آغاز کـرد ودر صورتی که پس از ۶ ماه اثـر مناسـبی حاصـل نـشد دارویدیگر اصافه شود.

در مواردی کـه موی زائد زنان محـدود اسـت، الکترولیز و لیزرتراپی توصیه  میشود و در همه مـوارد بیمـار ازروشهای دیگر زیبایی و اپیلاسیون استفاده  میکند. در بین درمان های زیبایی برای از بین بردن موهای زائد، لیزر از همه روش های دیگر ارجح تر است. در موارد خفیف معمولا نیاز به درمان دارویی نیست و با تغییرات الگوی زندگی  و چندین جلسه لیزر موها تا حدود زیادی کاهش خواهند یافت. اما در موارد شدید باید حتما در کنار لیزر موهای نا خواسته از درمان های دارویی نیز بهره برد

تشخیص و درمان موی زائد زنان نیاز بـه همکـاری گروه های مختلف پزشکی و مشاوره روانشناسی دارد. مشاوره بـا همکـاران مختلـف گـروه پزشـکی، اتخاذ درمان مناسب سبب جلوگیری از بسیاری تالمات روحـی توجه به تشخیص صحیح، توجـه خـاص بـه روحیـات بیمـار و جسمی  در مبتلایان به این بیماری خواهد شد.

در صورتی که مبتلا به موهای زائد بدن و هیرسوتیسم می باشید و مایل به انجام لیزر موهای زائد هستید:

1. حتما قبل از آغاز درمان یک تست شات لیزر انجام دهید
2. از حمام آفتاب یا برنزه شدن پرهیز کنید.
3. ممکن است نیاز به ارزیابی های آزمایشگاهی به منظور شناسایی عامل زمینه ساز موهای زائد بدن باشد
4. امکان انجام لیزر موهای زائد در مطب دکتر انتظاری وجود ندارد